Հովհաննես Թումանյան `<<Ժպտուն աչքեր>>

Հայոց լեզու, քոլեջի 1-2 կուրս
«Լեզվի օրեր» նախագիծ
«Անուշ» պոեմից հետևյալ բարբառային բառերը դարձնել գրական հայերեն:
Օխտը, աստղունք, խնդիրք, սեր, իգիթ, էն, հերվան, բինի, ուրթ, չոլեր, էրեցիր, արին,անգյուման, դագեն, կարենում, մարդի, մտիկ, ավլուկ, ընչի, ուսած, դոշ է տալիս, յարս, յարաբ, ջիգյար, ազիզ, մերս, մին էլ, շհու, յալյա, մուրազ, քուշուշք, գյուլլա, գյուլում, կոխ, լեն, փարդա, մեյդան, նամարդ, չեմ սիրի, խանչալ:
Կարդա հետևյալ հետաքրքիր փաստերը լեզվի մասին և փորձիր լրացնել շարքը մեր լեզվի մասին փաստերով և ասույթներով:
1.Աշխարհում ընդհանուր առմամբ հաշվվում է մոտ 7.000 լեզու, որոնցից մոտ 2.400ը կարող է ընդմիշտ անհետանալ: Մոտավոր հաշվարկներով յուրաքանչյուր 14 օր մահանում է մեկ լեզու:
2.Ամենաշատ օգտագործվող լեզուն, թերևս, մանդարինն է: Այն համարվում է չինարենի բարբառներից մեկը: Այդ լեզվով խոսում է ավելի քան 885 միլիոն մարդ, երկրորդ տեղում իսպաներենն է՝ 332 մլն, երրորդը՝ անգլերենը՝ 322 մլն, այնուհետև՝ ռուսերենը՝ 170 մլն մարդ:
3.Պապուա անվամբ երկրում, որը գտնվում է Նոր Գվինեայում, խոսում են ավելի քան 700 լեզուներով:
4.Ֆրանսիական Գվինեայի մի մասում շատ տարածված է տակի լեզուն, որն ունի ընդամենը 320 բառ:
5.Ամենաերկար այբուբենը բաղկացած է 74 տառից. դա քհմերական այբուբենն է:
6.Այդ լեզվով են խոսում Կամբոջայում, Թայլանդում և մի քանի այլ երկրներում: Այն համարվում է Կամբոջայի պետական լեզուն:
7.Ֆիներենն ամենահեշտ լեզուն է: Այդ լեզվում տառերը գրվում են այնպես, ինչպես լսվում են: Սակայն այդ լեզուն բավականին ճկուն է. այն ունի ավելի քան 15 հոլով:
8.Համաձայն Գինեսի ռեկորդների գրքի` ամենադժվար լեզուն աբազերենն է, որն օգտագործվում է Ռուսաստանում, Թուրքիայում, Աբխազիայում:
9.Ամենահին տառն «Օ»-ն է: Այն օգտագործվում է աշխարհի 65 լեզվում: Տառը մ.թ.ա. 1300 թ.-ին հայտնվել է փյունիկյան այբուբենում:
10.Աֆրիկա մայրցամաքում ավելի քան 1.000 լեզու գոյություն ունի, իսկ
11.Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունն ունի պաշտոնական 11 լեզու:
12.Չինարենն ունի ավելի քան 40.000 հիերոգլիֆ: Ի դեպ, «դժվարություն», «անհաջողություն» հիերոգլիֆը պատկերվում է նույն զույգ հիերոգլիֆով, ինչ «կին» բառը:
13.Աշխարհի լեզուների մեծ մասում «մայր» բառը սկսվում է «Մ» տառով:
«@» նշանը ռուսերենում, հայերենում անվանում են «շնիկ», Ղազախստանում` «լուսնի ականջ», բայց առավել հաճախ տարբեր լեզուներում այդ նշանն անվանում են «կապիկ»:
14.Բուգենվիլ կղզու բնակիչները խոսում են ռոտոկաս լեզվով, որի այբուբենն ունի 12 տառ:
15.Ֆրանսերենում «Օ» տառը կարելի է արտասանել 13 ձևերով:
16.Մեքսիկայում կա մի լեզու, որը կարող է ընդմիշտ անհետանալ, քանի որ այդ լեզվով խոսում են միայն երկու հոգի:
17.Բասկերի լեզվով խոսում են բասկերը, ովքեր բնակվում են Իսպանիայի հյուսիսային և Ֆրանսիայի հարավային շրջաններում: Դա միակ եվրոպական լեզուն է, որը չի պատկանում որևէ հայտնի լեզվաընտանիքի և համարվում է կեղծ մեկուսացված լեզու:
18.Աստվածաշունչն ամենաշատ թարգմանված գիրքն է աշխարհում: Այն թարգմանվել է 2454 լեզուներով: Ամենաշատ թարգմանությունների թվով երկրորդ տեղում է «Պինոկիոն»:
19.Սիլբա լեզուն, որով խոսում են Լա Գոմերա կղզու բնակիչները (Կանարյան կղզիներ, Իսպանիա), ամբողջապես բաղկացած է սուլոցներից:
20.Կրիպտոֆազիան գաղտնի լեզու է, որով շփվում են մտերիմ մարդիկ, ինչպիսիք են երկվորյակները:
21.Վատիկանում բանկոմատները ցուցումներ են տալիս լատիներենով:
Գրականություն, քոլեջի 1-2 կուրս
Кейт Шеппард известная фигура движения суфражисток Новой Зеландии и одна из самых известных суфражисток страны. Её изображение находится на 10-долларовой банкноте. Она была Феменисткой и политической активисткой. Родилась 10 марта 1847 в Ливерпуле.
Кейт Шеппард родилась в шотландской семье Джемаймы Крофорд Соутер и Эндрю Вилсона Малкольма. Она получила хорошее образование и отличалась большим умом и широким кругозором. Некоторое время она жила со своим дядей — священником Свободной церкви Шотландии в городе Нэрне. В 1869 году, спустя несколько лет после смерти отца, Кейт Шеппард иммигрировала в Крайстчерч вместе с матерью, братьями и сестрой. По прошествии трёх лет она вышла замуж ща Вальтера Аллена Шеппарда. И их единственный сын Дуглас родился 8 декабря 1880 года.
В 1885 году Кейт Шеппард оказалась вовлечена в процесс создания Христианского женского общества трезвости Новой Зеландии, которое входило в движение трезвенников. Участие Шеппард в создании Христианского женского общества трезвости было обусловлено её религиозными взглядами, которые она переняла от своего дяди.
Обнаружив, что основная поддержка сторонников воздержания от приёма алкоголя исходила от женщин, Союз трезвости стал активнее выступать в защиту избирательных прав женщин, и Кейт Шеппард получила известность в этой области. Её взгляды стали известны благодаря заявлению о том, что «разделение людей по расам, классам, вероисповеданию или половым признакам бесчеловечно и должно быть искоренено». Шеппард обладала хорошими ораторскими и организаторскими способностями и быстро нашла поддержку своим инициативам.
В 1887 году Шеппард способствовала изданию первого законопроекта по избирательным правам. В 1888 году она издала памфлет под названием «Десять причин, почему женщины Новой Зеландии должны голосовать» в котором отстаивала право женщин голосовать и тем самым продемонстрировала своё «остроумие и логику».
В 1891 году Союз Трезвости представил в Парламент Новой Зеландии петицию по избирательным правам женщин. Петиция была принята в парламенте Джоном Холлом, Альфредом Сандерсом и премьер-министром Джоном Баллансом. Шеппард сыграла большую роль в организации работы над петицией. Вторая петиция, которая по объёму была больше первой, была представлена годом позже. Третья петиция, превосходящая предыдущие, была представлена в 1893 году и, в этом же году женщинам было дано право голоса. Декларация предоставила женщинам полные избирательные права
В год принятия декларации должны были состояться выборы в парламент Новой Зеландии, и у Кейт Шеппард оставалось всего 10 недель для подготовки. Совместно с Союзом трезвости она помогала женщинам регистрироваться в качестве избирателей. Одними из противников предоставления избирательных прав женщинам были представители индустрии по производству алкогольных напитков, опасавшихся за свой дальнейший бизнес. Несмотря на короткий срок, предоставленный для регистрации женщин для голосования, почти две трети новозеландок приняли участие в голосовании.
Спустя год после предоставления женщинам Новой Зеландии избирательных прав Кейт Шеппард вернулась в Англию, где встретилась с британскими суфражистками и прочла ряд лекций. По возвращении в Новую Зеландию она была избрана президентом новосозданного Национального совета женщин Новой Зеландии, который имел большое влияние на общественное мнение. Шеппард была вовлечена в процесс издания газеты Национального совета женщин — White Ribbon.
Многие идеи, которые продвигала Кейт Шеппард, были направлены на улучшение положения женщин в обществе, в частности, установление правовой и экономической независимости женщин от мужчин.
В 1903 году Кейт Шеппард оставила свою должность в Национальном Совете Женщин из-за проблем со здоровьем. В этом же году она вместе со своим вышедшим на пенсию супругом решили переехать в Англию, чтобы провести там свою старость. По пути в Англию она останавливалась в Канаде и США, встретилась с суфражисткой Кэрри Чэпмен Кэт. В Лондоне она активно продвигала идеи женского избирательного права в Великобритании, но вскоре из-за ухудшения здоровья ей пришлось оставить это занятие.
В 1904 году Кейт Шеппард вернулась в Новую Зеландию. Она не восстановила былую активность в политике, но продолжала писать. Здоровье её уже не ухудшалось и она продолжала влиять на движение женщин Новой Зеландии. В 1916 году Кейт Шеппард и группа суфражисток сумели восстановить Национальный совет женщин, который к тому времени пришёл в упадок.
В 1915 году умер супруг Кейт Шеппард, и в 1925 году она вышла замуж за Вильяма Сидней Ловел-Смита, который умер четыре года спустя. Кейт Шеппард умерла 13 июля 1934 года в Крайстчерче. Она похоронена на кладбище Аддингтон в семейном склепе.
Օզոնային շերտ
Օզոնային շերտը վերնոլորտում, մթնոլորտի 20–30 կմ բարձրություններում գտնվող շերտ, որտեղ գտնվում է ամբողջ մթնոլորտային օզոնի մոտ 90%-ը: Շերտի ամենաշատ խտությունը 22-25 կմ սահմաններում է: Բևեռներում օզոնային շերտի ներքին սահմանն իջնում է մինչև 7–8 կմ, իսկ հասարակածում բարձրանում է մինչև 17–18 կմ:
Վերնոլորտային օզոնը ներգործում է մթնոլորտի ջերմային ռեժիմի վրա, ակտիվացնում օքսիդացման շարժընթացները մթնոլորտում, և, ամենակարևորը, կլանում է Արեգակի վնասակար կարճալիք անդրամանուշակագույն ճառագայթների հիմնական մասը, որը վնասակար ազդեցություն է թողնում կենդանի օրգանիզմների վրա:Վերնոլորտում օզոնը քայքայվում է Արեգակի անդրամանուշակագույն ճառագայթների և քայքայող այլ նյութերի ազդեցությամբ ընթացող լուսաքիմիական ռեակցիաների, նաև մարդահարույց այլ շարժընթացների հետևանքով: Վերնոլորտային օզոնի 1%-ով նվազումը 2%-ով բարձրացնում է Արեգակի անդրամանուշակագույն ճառագայթման սաստկությունը, ինչը հանգեցնում է բուսականության վերարտադրողականության նվազման և գենետիկական ձևափոխումների՝ մաշկաբորբերի, մաշկի քաղցկեղի, վարակիչ հիվանդությունների, աչքի ոսպնյակի մթագնման, իմունիտետի թուլացման, պլանկտոնի զանգվածի նվազման և այլն:
Երաժշտության դասընթացի կազմակերպումը հանրակրթական դպրոցում
Երաժշտության դասընթացի հեռավար — առցանց ուսուցման կազմակերպումը
Քոլեջ, 1-ին կուրս, հիմնական , Նախադպրոցական կրթություն՝ Պար և ռիթմիկա
Հոգևոր շարական՝ «Լույս զվարթ կամ Կիրակնամտի երգ» ,
Սբ. Մովսես Խորենացի, Ծագումն հրաշալի
Ազգային երգեր, պարեղանակներ
Հայ ժողովրդական երգ՝ «Ես վերու եղնիկ եմ»
Հայ ժողովրդական պարերգեր՝ «Սև գյուլի», «Այ սար ու սեյրանու յար»
Հայ ժողովրդական երգ՝ «Դոնի յար»
Համշենա շորոր
Վերապրած երգեր — հայ ժողովրդական երգեր
Պաղդասար Դպիր՝ «Ի ննջմանեդ արքայական»
Համաշխարհային, հայ դասական երգահանների ստեղծագործություններ
Յոհան Սեբաստիան Բախ — Ադաջիո Զատկի օրատորիայից , Կատակ
Կոմիտաս — Սանդի երգ , Քելեր, ցոլեր , Քաղհան , Չինար ես , Հով արեք, սարեր ջան , Անձրև եկավ , Էս առուն , Սոնա յար , Զար զընգը
Կոմիտասի անվան լարային քառյակ (մշակումներ
Վ. Ա. Մոցարտ — հատվածներ «Ֆիգարոյի ամուսնությունը» օպերայից՝
Նախերգանք , «Կախարդական սրինգը» օպերա, Պապագենոյի և Պապագենայի զուգերգը
Անտոնիո Վիվալդի — Գարուն
Լյուդվիգ վան Բեթհովեն — Էլիզեին
Մորիս Ռավել — «Բոլերո»
Հայկական կինոերաժշտություն
Պար
Երեք ոտք — ուսուցում, Երեք ոտք — կատարում
Խնամիների պար (Շավալի) , Խոշ բիլազիգ — ուսուցում, Շավալի, Խոշ բիլազիկ (Խնամիների պար) — կատարում
Ծաղկաձորի — ուսուցում , Ծաղկաձորի — կատարում
Ունկնդրում
Թռնոցի
Օրորոցայիններ
Յ. Ս. Բախ — «Կատակ»
Վ. Ա. Մոցարտ՝ «Թուրքական մարշ»
Էդվարդ Գրիգ — հատվածներ «Պեր Գյունտ» սիմֆոնիկ սյուիտից
Կլոդ Դեբյուսի — Լուսնի լույսը
Լեո Դելիբ — Ծաղկային զուգերգ
Պ. Ի. Չայկովսկի — Կոնցերտ դաշնամուրի համար, թիվ 1, առաջին մաս
Էդվարդ Գրիգ — «Առավոտ»
Վ. Ա. Մոցարտ — «Գիշերային փոքրիկ սերենադ»
Սեն — Սանս — Կենդանիների դիմակահանդես. «Ակվարիում»
Դ. Շոստակովիչ — «Տիկնիկների պարը»
Ռ. Կորսակով — «Սկյուռիկը»
Ա. Վիվալդի՝ «Տարվա եղանակները» շարքից, Ամառ, Հունիս
Երաժշտական մուլտֆիլմեր
Գուշակիր մեղեդին
Текст для чтения «Акведук» Рэй Брэдбери
1.Абонемент2.Абонент | документ на право пользованиятот, кто пользуется абонементом |
1.Враждебный2.Вражеский | неприязненный, полный вражды, ненавистинеприятельский, от слова «враг» (противник) |
1.Гуманитарный2.Гуманный | человечный, человеколюбивыйотносящийся к области наук гуманитарного цикла |
1.Нетерпимый2.Нестерпимый | не умеющий понимать и разделять чужие взгляды и мнениято, что невозможно терпеть (например, боль) |
1.Скрытный2.Скрытый | неоткровенныйспрятанный, тайный |
1.Экономный2.Экономический | бережливый, умеющий экономитьсвязанный с экономикой, хозяйством |
1.Эффектный2.Эффективный | результативный, дающий результатпроизводящий эффект, обращающий на себя внимание |
1.Безответный2.Безответственный | не желающий отвечать за то, что он делаетне умеющий ответить на зло, защитить себя |
поиски — происки (вражеские, музейных экспонатов, тайные, скрытые, возмутительные);
абонент — абонемент (аккуратный, просроченный, библиотечный, молодой, концертный);
эффектный — эффективный;
безответный — безответственный;
—————————————————————————————————————-
9.34-, 11.25, 21.15, 7.30, 12.40, 23.45, 12.12, 4.23, 15.43, 6.59, 8.35, 2.45.
Однажды класс, в котором учился Егор, решил поехать в Детский музыкальный театр имени Наталии Сац на спектакль «Снежная Королева».Все ребята ехали в театр на метро, а Бориса папа отвёз на машине.Егор взял с собой своего младшего брата Колю, который тоже очень хотел посмотреть удивительную сказку, но у него не было билета.Егор два раза ______________ вокруг театра, чтобы найти кассу и купить билет для брата,но в это время к нему приблизился какая-то женщина и предложила лишний билет.
Было уже 18.45, когда Егор с Колей зашли в театр.
По дороге в зал Егор вошол в буфет и купил брату шоколадку.
После спектакля актёры никак не могли спуститься со сцены, потому что ребята очень долго аплодировали.
Когда ребята вышли из театра, было уже темно.
Братья уехали домой очень довольные и весь вечер рассказывали родителям про чудесный спектакль.
1.Աշխարհում ընդհանուր առմամբ հաշվվում է մոտ 7.000 լեզու, որոնցից մոտ 2.400ը կարող է ընդմիշտ անհետանալ: Մոտավոր հաշվարկներով յուրաքանչյուր 14 օր մահանում է մեկ լեզու:
2.Ամենաշատ օգտագործվող լեզուն, թերևս, մանդարինն է: Այն համարվում է չինարենի բարբառներից մեկը: Այդ լեզվով խոսում է ավելի քան 885 միլիոն մարդ, երկրորդ տեղում իսպաներենն է՝ 332 մլն, երրորդը՝ անգլերենը՝ 322 մլն, այնուհետև՝ ռուսերենը՝ 170 մլն մարդ:
3.Պապուա անվամբ երկրում, որը գտնվում է Նոր Գվինեայում, խոսում են ավելի քան 700 լեզուներով:
4.Ֆրանսիական Գվինեայի մի մասում շատ տարածված է տակի լեզուն, որն ունի ընդամենը 320 բառ:
5.Ամենաերկար այբուբենը բաղկացած է 74 տառից. դա քհմերական այբուբենն է:
6.Այդ լեզվով են խոսում Կամբոջայում, Թայլանդում և մի քանի այլ երկրներում: Այն համարվում է Կամբոջայի պետական լեզուն:
7.Ֆիներենն ամենահեշտ լեզուն է: Այդ լեզվում տառերը գրվում են այնպես, ինչպես լսվում են: Սակայն այդ լեզուն բավականին ճկուն է. այն ունի ավելի քան 15 հոլով:
8.Համաձայն Գինեսի ռեկորդների գրքի` ամենադժվար լեզուն աբազերենն է, որն օգտագործվում է Ռուսաստանում, Թուրքիայում, Աբխազիայում:
9.Ամենահին տառն «Օ»-ն է: Այն օգտագործվում է աշխարհի 65 լեզվում: Տառը մ.թ.ա. 1300 թ.-ին հայտնվել է փյունիկյան այբուբենում:
10.Աֆրիկա մայրցամաքում ավելի քան 1.000 լեզու գոյություն ունի, իսկ
11.Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունն ունի պաշտոնական 11 լեզու:
12.Չինարենն ունի ավելի քան 40.000 հիերոգլիֆ: Ի դեպ, «դժվարություն», «անհաջողություն» հիերոգլիֆը պատկերվում է նույն զույգ հիերոգլիֆով, ինչ «կին» բառը:
13.Աշխարհի լեզուների մեծ մասում «մայր» բառը սկսվում է «Մ» տառով:
«@» նշանը ռուսերենում, հայերենում անվանում են «շնիկ», Ղազախստանում` «լուսնի ականջ», բայց առավել հաճախ տարբեր լեզուներում այդ նշանն անվանում են «կապիկ»:
14.Բուգենվիլ կղզու բնակիչները խոսում են ռոտոկաս լեզվով, որի այբուբենն ունի 12 տառ:
15.Ֆրանսերենում «Օ» տառը կարելի է արտասանել 13 ձևերով:
16.Մեքսիկայում կա մի լեզու, որը կարող է ընդմիշտ անհետանալ, քանի որ այդ լեզվով խոսում են միայն երկու հոգի:
17.Բասկերի լեզվով խոսում են բասկերը, ովքեր բնակվում են Իսպանիայի հյուսիսային և Ֆրանսիայի հարավային շրջաններում: Դա միակ եվրոպական լեզուն է, որը չի պատկանում որևէ հայտնի լեզվաընտանիքի և համարվում է կեղծ մեկուսացված լեզու:
18.Աստվածաշունչն ամենաշատ թարգմանված գիրքն է աշխարհում: Այն թարգմանվել է 2454 լեզուներով: Ամենաշատ թարգմանությունների թվով երկրորդ տեղում է «Պինոկիոն»:
19.Սիլբա լեզուն, որով խոսում են Լա Գոմերա կղզու բնակիչները (Կանարյան կղզիներ, Իսպանիա), ամբողջապես բաղկացած է սուլոցներից:
20.Կրիպտոֆազիան գաղտնի լեզու է, որով շփվում են մտերիմ մարդիկ, ինչպիսիք են երկվորյակները:
21.Վատիկանում բանկոմատները ցուցումներ են տալիս լատիներենով:
հետաքրքիր փաստեր լեզվի մասին
<<Ազատագրական զինված պայքարը Արցախում XVIII դարում (1722-1731 թթ․)>>։
Հասան-Ջալալյանների զինանշան
Առաջադրանքներ․
1. Ուսումնասիրել և սովորել Աշխարհագրական թաղանթի ոլորտային կառուցվածքը։
1․ Որո՞նք են աշխարհագրական թաղանթի հիմնական առանձնահատկությունները:
Աշխարհագրական թաղանթի մասին ուսմունքի ձևավորումը մեզ հասցնում է 19–րդ դար,
երբ 1875 թ. ավստրիացի նշանավոր երկրաբան Էդուարդ Զյուսը որպես Երկիր մոլորակի
առանձին ոլորտներ առաջարկեց առանձնացնել քարոլորտը, ջրոլորտը, մթնոլորտը և
կենսոլորտը: Հետագայում՝ 1937 թ. ռուս աշխարհագետ Ա. Ա. Գրիգորևի կողմից
հրատարակված «Երկրագնդի ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթի կազմի և
կառուցվածքի վերլուծական փորձ» իր աշխատության մեջ աշխարհագրական թաղանթի
մասին նա տալիս է հետևյալ բնորոշումը. «Ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթը
մթնոլորտի ստորին շերտի, քարոլորտի վերին շերտի, ողջ ջրոլորտի փոխազդեցության,
փոխներթափանցման ոլորտն է, որը տարբերվում է Երկրի առանձին թաղանթներից
նրանով, որ ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթի սահմաններում տարբեր ոլորտներ
խիստ կերպով ներթափանցած են իրար մեջ, փոխազդում են իրար վրա: Նրանում
աշխարհագրական պրոցեսներն ընթանում են ինչպես տիեզերական, այնպես էլ երկրային
էներգիայի աղբյուրների հաշվին: Միայն ֆիզիկաաշխարհագրական թաղանթում է, որ
գոյություն ունի կյանք»:
2. Սխեմատիկորեն պատկերե՛ք աշխարհագրական թաղանթի տարածման սահմանները:
Աշխարհագրական թաղանթը հստակ առանձնացված սահմաններ չունի: Սովորաբար
աշխարհագրական թաղանթի վերին սահման ընդունում են օզոնի շերտը, որը տարածվում
է Երկրի մակերևույթից 25–30 կմ վեր, որտեղ կլանվում են կենդանի օրգանիզմների
համար կործանարար համարվող արեգակնային ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների
զգալի մասը: Աշխարհագրական թաղանթի ստորին սահմանը համարվում է ցամաքի
հողմահարման կեղևի ստորոտը: Երկրի մակերևույթի այդ հատվածը ենթարկվում է
առավել ուժեղ փոփոխությունների հատկապես մթնոլորտի, ջրոլորտի և կենդանի
օրգանիզմների ազդեցությամբ: Այստեղ նրա առավելագույն հզորությունը մոտ 1000 մետր
է: Այսպիսով՝ աշխարհագրական թաղանթի ընդհանուր հզորությունը ցամաքից հաշված
մոտ 30 կմ է, իսկ աշխարհագրական թաղանթի ստորին սահմանն օվկիանոսներում
համարվում է դրանց հատակը:
3. Աշխարհագրական թաղանթի ամբողջականության վերաբերյալ բերե՛ք օրինակները:
Աշխարհագրական թաղանթի միասնականությունը պատկերացնելու համար կարելի է
դիտարկել բազմաթիվ օրինակներ: Դրանցից ակնառուն, թերևս, կլիմայի գլոբալ
տաքացումն է մեր օրերում, որի ժամանակ տեղի է ունենում Երկրի` Արեգակից ստացված
և ծախսված ջերմության հավասարակշռության
խախտում: Գիտնականները գտնում են, որ
ներկայումս Երկիր ավելի շատ արեգակնային
էներգիա է հասնում, քան նրանից հեռանում է,
ինչի արդյունքում էլ Երկրի ջերմությունն
աստիճանաբար բարձրանում է (հազարավոր և
միլիոնավոր տարիներ առաջ հակառակն է եղել, և
Երկրի վրա սկսվել է սառցապատումը): 20–րդ
դարում օդի ջերմության բարձրացումը 10–ով
առաջ է բերել, օրինակ, համաշխարհային ջրային հաշվեկշռի խախտում: Տաքացումը
հանգեցրել է օվկիանոսների մակերևույթից ջրի գոլորշացման ավելացմանը և
ամպամածության մեծացմանը ինչպես օվկիանոսների, այնպես էլ մայրցամաքների վրա:
Մթնոլորտային տեղումներն ավելացել են օվկիանոսների և դրանց մերձակա ցամաքային
տարածքների վրա, սակայն ներցամաքային շրջաններում կրճատվել են: Ջերմության
բարձրացումը հանգեցրել է սառցադաշտերի մակերեսների զգալի կրճատմանը: Ջրի
համաշխարհային հաշվեկշռի նման փոփոխությունը պատճառ է Համաշխարհային
օվկիանոսի մակարդակի բարձրացմանը տարեկան միջին հաշվով 1,5 մմ–ով (մյուս
հետևանքների մասին փորձե՛ք պարզել դասընկերների հետ): Աշխարհագրական
թաղանթի ամբողջականության ճիշտ գնահատումն ունի գործնական կարևոր
նշանակություն: Աշխարհագրական թաղանթի միասնականության օրենքը մեզ հուշում է,
որ ցանկացած տարածքում մարդու կողմից արտադրական գործունեություն ծավալելուց
առաջ անհրաժեշտ է նախապես, ամենայն մանրակրկիտությամբ ուսումնասիրել դրա
աշխարհագրական իրադրությունը, պարզել բազադրիչների միջև գոյություն ունեցող
պատճառահետևանքային կապերը, որից հետո միայն կատարել համապատասխան
քայլեր: Եվ եթե հաշվի չառնվեն բնության մեջ եղած այդ նուրբ կապերը, ապա դա կարող է
ունենալ բնությունն աղքատացնող անդառնալի հետևանքներ:
Աշխարհագրական թաղանթի ամբողջականության օրենքի գործնական նշանակությունն
առանձնապես մեծացել է մեր օրերում, երբ գնալով ընդարձակվում, լայնանում և
խորանում է մարդու ներգործությունը բնության վրա: Գիտատեխնիկական առաջընթացի
մեր ժամանակաշրջանում առանց աշխարհագրական թաղանթի ամբողջականության,
նրա բաղադրամասերի միջև գոյություն ունեցող պատճառահետևանքային կապերի
մասին հստակ պատկերացումների հնարավոր չէ բնության զարգացումը տանել ցանկալի
հունով: Եվ եթե առանց այդ ամենը իմանալու է մարդը ծավալում իր տնտեսական
գործունեությունն աշխարհագրական թաղանթում, ապա նշանավոր աշխարհագրագետ
Դ. Լ. Արմանդի դիպուկ բնորոշմամբ. «Անտեղյակ մարդկանց ներխուժումը բնության
պատճառական նուրբ կապերի ոլորտի մեջ նման կլինի իշամեղուների ներխուժմանը
սարդոստայնի մեջ»:
4. Ի՞նչ է ռիթմիկությունը: Որո՞նք են ռիթմիկության տեսակները:
Ռիթմիկություն ասելով՝ հասկանում ենք միանման երևույթների կրկնությունը
ժամանակի մեջ: Նման երևույթի ամեն մի կրկնություն արտաքնապես է միայն նման, իսկ
իրականում այն էությամբ զգալիորեն տարբերվում է իր նախորդից: Առանց այդպիսի
փոփոխության զարգացում հնարավոր չէ: Ռիթմիկությունը հատուկ է թաղանթը կազմող
բոլոր բաղադրամասերին: Ռիթմիկություն ունեն քարոլորտումսեյսմիկ երևույթները, հրաբխականությունը, լեռնակազմական գործընթացները, մթնոլորտում դիտվող գործընթացները
ջերմաստիճանի, տեղումների, ճնշման փոփոխությունները,
ջրոլորտումջրատարողությունը և լճերի մակարդակի տատանումները, սառցադաշտերի ընդարձակումը և նահանջը, կենսոլորտում
բույսերի և կենդանիների աճն ու
զարգացումը:
Առանձնացնում են ռիթմիկության երկու տեսակպարբերական (կանոնավոր) և ցիկլային (փոփոխական): Պարբերական ռիթմերը կրկնվում են որոշակի ժամանակամիջոցից հետո: Այդպիսինն են, օրինակ, իր առանցքի շուրջը կամ Արեգակի շուրջը Երկրի պտույտի հետ կապված ռիթմիկ երևույթները: Ցիկլային ռիթմերը, փոփոխական են, որոշակի պարբերություն չունեն: Դրանցից են կլիմայական փոփոխությունները, սառցապատումները: Ցիկլային ռիթմերն ունեն տևողության միջինացված արժեք: Օրինակ՝ Արեգակի ակտիվության ցիկլերի միջին տևողությունը 11 տարի է, բայց դրանց միջև ընկած ժամանակահատվածը կարող է տևել 1–14 տարի: Ըստ տևողության՝ տարբերում են օրական, տարեկան, ներդարավոր (մի քանի տարուց մինչև տասնամյակներ), գերդարավոր (չափում են հազարամյակներով, տասնյակ և հարյուրավոր հազարամյակներով), երկրաբանական (կրկնվում են միլիոնավոր տարիներ հետո) ռիթմեր: Օրական ռիթմերն աշխարհագրական թաղանթում երևույթների փոփոխություններն են, որոնք կապված են գիշերվա և ցերեկվա հերթափոխության հետ: Տարեկան ռիթմերը աշխարհագրական թաղանթում արտահայտվում են տարվա եղանակներից կախված՝ լանդշաֆտներում դիտվող փոփոխությունների կանոնավոր կրկնությամբ: Ներդարավոր ռիթմերից առավել լավ ուսումնասիրված են 11 և 20–50 տարին մեկ կրկնվող ռիթմերը: Սրանցից 11 տարվա տևողություն ունեն արևաերկրաֆիզիկական ծագման ռիթմերը, որոնք պայմանավորված են Արեգակի ակտիվության տատանումներով: 30–35 տարվա ընթացքում խոնավ և զով տարիների շարքը փոխվում է տաք և չոր տարիների շարքի: 20–50 տարի պարբերությամբ ռիթմերը գոյություն ունեն նաև գետերի ու լճերի ջրապարունակության, լեռնային սառցադաշտերի հնէաշխարհագրական ռեժիմում: Գերդարավոր ռիթմերից առանձնապես լավ արտահայտված են 1800–1900 տարի տևողությամբ կլիմայական ռիթմերը: Այդպիսի ռիթմերի ծագման պատճառը, գոյություն ունեցող տեսակետների համաձայն, Երկիր– Արեգակ–Լուսին համակարգում մարմինների փոխդասավորության բնույթն է: Այսպես, եթե այդ երեք մարմինները գտնվում են նույն հարթության մեջ և նույն ուղղության վրա, ընդ որում՝ Երկիրն այդ ժամանակ գտնվում է արևամոտ կետում, իսկ Լուսինը
Արեգակի
և Երկրի միջև, ապա նման իրավիճակում Երկրի ամբողջ զանգվածում կուժեղանա
մակընթացությունը, որն առավել մեծ չափերով կարտահայտվի օվկիանոսների խոր ջրերի
վեր բարձրացմամբ, որը և կառաջացնի խոնավ, մեղմ ու զով կլիմայական իրադրություն:
Կլիմայական պայմանների նման ռիթմիկ տատանումներն, անշուշտ, իրենց
ազդեցությունն են ունենում աշխարհագրական թաղանթի բոլոր բաղադրամասերի վրա:
2․ Աշխարհագարական թաղանթի հիմնական հատկանիշները։
1․ Ի՞նչ է աշխարհագրական գոտին: Թվարկե՛ք երկրագնդի աշխարհագրական գոտիները: Ի՞նչ տարբերություն կա հիմնական և անցումային գոտիների միջև, ինչո՞վ է մի գոտին տարբերվում մյուսից:
աշխարհագրական
գոտիները, որոնք հիմնականում ձգվում են արևմուտքից արևելք, և որոնց
առանձնացման հիմքում դրված են ջերմային պայմաններն ու մթնոլորտի ընդհանուր
շրջանառության առանձնահատկությունները (տիրապետող օդային զանգվածի
աշխարհագրական տիպը): Երկրագնդի վրա առանձնացնում են 13 աշխարհագրական
գոտի. հասարակածային և յուրաքանչյուր կիսագնդում` մերձհասարակածային,
արևադարձային, մերձարևադարձային, բարեխառն, մերձբևեռային և բևեռային:
Անուններով և աշխարհագրական տեղաբաշխմամբ դրանք համընկնում են կլիմայական
գոտիների հետ, ինչը միանգամայն օրինաչափ է: Հասարակածային, արևադարձային,
բարեխառն և բևեռային գոտիները համարվում են հիմնական կամ գլխավոր, իսկ «մերձ»
նախածանցով սկսվողները՝ մերձհասարակածային, մերձարևադարձային և
մերձբևեռային գոտիները՝ անցողիկ: Անցողիկ գոտիները գտնվում են հիմնական
գոտիների միջև և, ի տարբերություն դրանց, չունեն իրենց տիրապետող օդային
զանգվածները:
2. Ինչո՞վ են նման և տարբեր աշխարհագրական գոտին ու աշխարհագրական զոնան:
Աշխարհագրական տարբեր գոտիներ կազմված են
տարբեր թվով զոնաներից, և դա պայմանավորված է տվյալ գոտու ընդգրկած տարածքից,
ձգվածությունից, նրա սահմաններում ջերմության և խոնավության
փոխհարաբերակցությունից և մի շարք այլ պայմաններից: Օրինակ՝ հասարակածային
գոտում առանձնացվում է ընդամենը մեկ զոնա (հասարակածային խոնավ անտառներ),
իսկ բարեխառն գոտում, որն ամենաանհամասեռն է, յոթ զոնա (տայգայի, խառն
անտառների, լայնատերև անտառների, անտառատափաստանների, տափաստանների,
կիսաանապատների և անապատների): Հարթավայրային շրջաններում սովորաբար
զոնաները տարածվում են արևմուտքից արևելք և ճիշտ են արտացոլում
օրինաչափության էությունը: Բայց աշխարհագրական համալիր պայմաններից կախված առանձին զոնաներ կարող են շեղվել զոնալ բնույթից
տարածվելով միջօրեականների
ուղղությամբ (օրինակ՝ Հյուսիսային Ամերիկայում): Աշխարհագրական թաղանթի
զարգացման գործընթացի մեջ կարևոր են նաև ազոնալ (ոչ զոնայական) երևույթների
դերը, որոնց ծագումն ու զարգացումը կապված է ոչ թե Արեգակի, այլ երկրագնդի ներքին
ջերմության հետ: Աշխարհագրական առումով ազոնալ երևույթներից առանձնապես
կարևոր են երկրակեղևի տարաբնույթ շարժումները, որոնց հետ կապված են լեռնային
համակարգերի գոյացումը, հրաբխային ժայթքումները, երկրաշարժերը և այլն: Այդ բոլոր
երևույթներն անընդհատ փոխում են ջրի և ցամաքի բաշխվածությունը, նրա ներքին
կառուցվածքը` համապատասխան փոփոխություններ մտցնելով նաև բնատեսքերի
(լանդշաֆտ) մեջ: Լեռնային շրջաններում զոնայականությունը կարծես վերանում է՝ իր
տեղը զիջելով ազոնալ վերընթաց գոտիականությանը:
3. Ի՞նչ է վերընթաց գոտիականությունը: Ինչո՞ւ են փոխվում բնության բաղադրիչները ըստ բարձրության:
Վերընթաց գոտիականությունը պայմանավորված է, ըստ բարձրության,
կլիմայի փոփոխության հետ՝ ջերմաստիճանի նվազման և խոնավության ավելացման
հետ: Վերընթաց գոտիականության օրինաչափությունը յուրահատուկ է լեռնային բոլոր
երկրներին: Այս օրինաչափությունը առաջին անգամ նկարագրել է գերմանացի նշանավոր
աշխարհագրագետ, բնախույզ և ճանապարհորդ Ա. Հումբոլդը, երբ 1799–1804 թթ.
ճանապարհորդում էր Հարավային Ամերիկայով: Վերընթաց գոտիականությունը մեծ
ընդհանրություն ունի հորիզոնական զոնայականության հետ. գոտիների հերթափոխը
լեռներում բարձրանալիս կատարվում է նույն հաջորդականությամբ, ինչ
հարթավայրերում հասարակածից դեպի բևեռները շարժվելիս: Սակայն բնական
գոտիները լեռներում փոխվում են ավելի արագ, քան բնական զոնաները
հարթավայրերում: Բացի այդ՝ վերընթաց գոտիականությունը լեռներում
պայմանավորված է ոչ միայն բարձրության փոփոխությամբ, այլև լեռնային ռելիեֆի
առանձնահատկությամբ: Այդ գործում մեծ դեր է խաղում լեռնալանջերի
դիրքադրությունը: Վերընթաց գոտիականությունն ամբողջությամբ աչքի է ընկնում
առավել մեծ բազմազանությամբ, քան հորիզոնական զոնայականությունը
հարթավայրերում: Սակայն հորիզոնական զոնայականության և վերընթաց
գոտիականության միջև գոյություն ունի սերտ կապ: Լեռներում վերընթաց
գոտիականությունը սկսվում է հարթավայրերի այն նույն բնական զոնայով, որում
գտնվում են լեռները: Այսպես՝ Հարավային Ամերիկայի խոնավ հասարակածային
անտառների զոնայում գտնվող Անդյան լեռների ստորին գոտին նույնպես կազմում են այդ
անտառները, որոնք, ըստ բարձրության, հաջորդում են լեռնային անտառային,
բարձրլեռնային անտառների, բարձրալեռնային մարգագետինների ու ձյան գոտիները:
Վերընթաց գոտիների թիվը կախված է լեռան բարձրությունից և նրա տեղադիրքից:
Որքան բարձր է լեռը, և որքան այն մոտ է գտնվում հասարակածին, այնքան հարուստ է
նրա գոտիների կազմը (
Հաշվի առնելով ստեղծված համաճարակային իրավիճակը, փորձեք ուսումնասիրել,այն երկրները որտեղ որ տարածված է կորոնավիրուսը։
1․Reading text: A travel guide Տեքստը կարդալ թարգմանել, սովորել Preparation task -ի բառերը իրենց բացատրություններով
2․Կատարում ենք թարգմանություններ․ Առցացնց ուսուցում․Թարգմանություններ
Յուրաքանչյուր գինեգործ կարող է ինքնուրույն որոշել, թե ինչպիսին պետք է լինի իր գինին: Գուցե փրփրուն է, սպիտակ կամ վարդագույն: Այն պահվում է կաղնու տակառի մեջ, թե ոչ: Երբ է շշալցման ժամանակը: Այնքան շատ հարցեր կան …
Երբեմն ամեն ինչ շատ ավելի հեշտ է, և գինին ինքնին է պատրաստում: Հնարավոր է, որ գինու որակը բարձրացվի եռման ջերմաստիճանը իջեցնելով կամ խմորումի մեկ այլ եղանակով: Այս գործընթացին միջամտելու հետաքրքիր եղանակներ կան, դրանք մասնագետներն են, որոնք կոչվում են «Փախող գինեգործներ»:
«Ծովախեցգետին գինեգործները» միջազգային մակարդակ ունեցողներն են: Որպես կանոն, նրանք կրթություն են ստանում Ավստրալիայում: Դրանք հայտնվելուց հետո նշանակում է, որ ոլորտում կան մուտքային բարձր չափանիշներ, որոնք բավարար չափով չեն մշակված կամ ընդհանրապես չեն մշակվել: Նրանք մասնագիտացված են գինեգործության տեխնոլոգիաների ոլորտում, և երբ գործն ավարտվում են, նրանք ուղևորվում են մեկ այլ տարածաշրջան, որի օգնության կարիքը կա:
Բայց եթե դուք նայում եք գործընթացին չխոչընդոտելու մեթոդին, ապա կա մի հետաքրքիր տեխնոլոգիա, որը կոչվում է օրգանական գինեգործություն: Չի կարելի ասել, որ վերը նկարագրված մեթոդները ամբողջովին համատեղելի են միմյանց հետ, և դրանց համադրություն հնարավոր է:
Գինեգործության ամենադժվար պահը գործընթացին ակտիվորեն միջամտելու ճիշտ ժամանակի որոշումն է: Եվ կարևոր է նաև հասկանալ, կա արդյոք ամեն ինչ այնպես թողնելու ձև, որ կա, որպեսզի ամեն ինչ իր հունով ընթանա: Լավ մասնագետը կբացատրի, որ նրա լավագույն միջամտությունը խաղողի տվյալ բազմազանության բոլոր հնարավորությունների որոշումն է: Առաքելությունն այժմ ավարտված է: Եթե խաղողը չի բավարարում պահանջվող որակին, ապա պատշաճ գինի պատրաստելու ձև չկա:
Իհարկե, մեր օրերում կան շատ գերազանց տեխնոլոգիաներ, որոնք կարող են արտադրել ցանկացած որակի մաքուր մրգային գինիներ, բայց որպեսզի կարողանան իրական, հիանալի գինի ձեռք բերել, տեխնոլոգիաները բավարար չեն: Եթե ձեր նպատակը թագավորական և սեղանի գինիներ արտադրելն է, ապա միայն մեկ ճանապարհ կա: Մի կարծեք, որ ամեն ինչ սկսվում է այն ժամանակ, երբ պտուղները հանձնվում են գինեգործությանը: Դա ճիշտ չէ: Սկիզբը բոլորովին այլ է, դա խաղողի տնկման գործընթացն է:
Every winemaker can decide himself how his wine should be. Maybe it’s foamy, white or pink. Is it kept in oak barrel or no. When is the time for bottling? There are so many questions…
Sometimes everything is much easier, and the wine is made by itself. It may be that the quality of the wine is increased by lowering the boiling temperature or by using another fermentation method. There are interesting ways to intervene in this process, they are the specialists called “Flitting Winemakers”.
”Flitting Winemakers” are those who have international level. As a rule, they receive education in Australia. When they appear it means that there are input high standards in the field which is not enough developed or not developed at all. They are specialized in wine production technologies, and when the job is done, they travel to another region which needs their help.
But if you look at the method of not interfering with the process, then there is an interesting technology called organic winemaking. It cannot be said that the methods described above are completely compatible with each other and a combination of them is possible.
The most difficult moment in winemaking is determining the right time to actively intervene in the process. And it is also important to understand whether there is a way to leave everything as it is so that everything can go its way. A good specialist will explain that his best intervention is to determine all the potentialities of a given grape variety. The mission is now completed. If the grapes do not meet the required quality, then there is no way to make a decent wine.
Of course, in our days there are many excellent technologies that can produce pure fruit wines of any quality, but in order to be able to get real, wonderful wine, the technologies are not enough. If your goal is to produce royal and table wines, there is only one way. Do not think that everything begins when the fruits are delivered to the winery. That’s not correct. The beginning is completely different, it is the process of planting the grapes.
3․Հեռավար ուսուցում․Women who changed the world 02.03.-06.03
4․Գրում ենք նախապատրաստական աշխատանքները Ճամփորդություն Մատենադարան
5․ Դերանունների կրկնության վարժություններ
Exercises for the revision of the pronouns.
Put in a reflexnive or a personal pronoun.
Choose the right pronoun.