Ընդգծել բառերը, որոնց մեջ կա
—ուկ վերջածանցը (ընդամենը վեց բառ)
մտրուկ, անմոռուկ,օձաձուկ, խղճուկ, ավելուկ, արջամուկ,կտրուկ, խենթուկ, շիկամուկ, մժղուկ, հայդուկ
-ում վերջածանցը
ոռոգում, շշադդում, տրտում, երդում, շարժում, կերուխում, ծագում, կիսահում, հակում, բազում
 — ուտ վերջածանցը
տարեմուտ, եղևնուտ, ավազուտ, մանրակուտ, ծանծաղուտ, թավուտ, եկամուտ, կաղնուտ, լուսամուտ, ճահճուտ
-ք վերջածանցը
աղոթք, վազք, հավաք, շնորհք, լիաթոք, սրտաճաք, օրենք, ցամաք, հրաշք, պարտք, թուրք
-արան վերջածանցը
նվագարան, վառարան, բազմաշարան, տնկարան, ցատկապարան, բուժարան, անվարան, ելարան, գրադարան, ձուլարան
 -անի վերջածանցը
ավագանի, եռաժանի, անվանի, առածանի, ընտանի, նազանի, ամպհովանի, գեղանի, պատանի, ընտրանի, ծիրանի
-անք վերջածանցը
հարգանք, նազանք, ձիթհանք, մեծաջանք, հալածանք, խաբկանք, անկյանք, օրհնանք, վարուցանք, հրամանք, քնքշանք
-ատ վերջածանցը
բացատ, անապատ, գունատ, գթառատ, կրճատ, քնատ,  պողպատ, քննադատ, պոչատ, կիսատ:

Յուրաքանչյուր բառաշարքում առանձնացնել 5-ական պարզ բառ:
1.Բանակ, քույր, ոստյուն, ամառ, գյուղացի,աշխարհ, որսորդ, րոպե, առաջ, սահնակ:
2.Եղբայր,վարք, շաբաթ, վստահ, անուն, կեսօր, քաղցր, սահուն, վաղորդայն, ոտք:
3.Աշուն, եկեղեցի, ուսում, ուրբաթ, վայրի, ժամանակ, առողջ, Մարիամ, միակ, միրգ:
4.Հնձվոր, թափոն, էտոց, նախորդ, երաժիշտ, խաղող, դիմակ,  թախիծ, անասուն, կապույտ, ճանապարհ:

Ո՞ր բառն է, որ հոմանիշ չէ թավ գրված բառին:
Ցոլալ, փայլել, շողալ, փողփողալ, պսպղալ:
Աշխուժանալ, կազդուրվել, բուժվել,առողջանալ, ապաքինվել:
Երկմտել, երկբայել, շորորալ, կասկածել, տարակուսել:
Հորինված, հնարովի, երևակայական, հավակնոտ, մտացածին:
Պարգևել, նվիրել, շնորհել, ոգեկոչել, ընծայել:
Աղաչել, թախանձել, աղերսել, հորդորել, պաղատել:
Մեկեն, կրկին, նորից, դարձյալ, վերստին:
Միայն, զուտ, սոսկ,լոկ գեթ:

An interview with the Director of the “MkhitarSebastatsi” Educomplex Mr. AshotBleyan

-Mr.Bleyan, how did the idea of having an Educomplex occur to you?

— That’s a dear story, though a little long. Every person who has pedagogical ideas and wants to realize them tries to find some followers in order to turn the school into an educational environment because environment is the greatest school. I had such a plan when I came to the school from Yerevan State University where I was working. In 1985 the searching for followers brought me to the school number 183 in the South West district of Yerevan. I was appointed headmaster of that school. That was a newly built district and everything was unorganized there. I was both lucky and unlucky as there were two deputy headmasters there as crazy as I was, and they were both Ashots: Ashot Manucharyan and Ashot Dabaghyan. Realizing that it was a very convenient time after Gorbachev’s reconstructions, when the Soviet regime was dying out, we, three Ashots, made benefit out of that freedom. In 1989 we were able to make the Armenian government adopt our educational project. “Mkhitar Sebastatsi” Educomplex was established as an experimental research union, as an effective environment for the display of individual’s stimulated chances, capabilities and talent.  

“And why was it named after MkhitarSebastatsi?

“ The educational and research environment of the Educomplex is very much like an abbey. Creative and enthusiastic teachers are very much like abbots, aren’t they? The south-west district of Yerevan reminded of an island then. It was isolated from Yerevan, from Armenia. And if we add our veneration to Mkhitar Sebastatsi it will be clear that we chose the right name. We had to take challenging undertakings like Abbot Mkhitar.

 “What did the Educomplex look like at the very beginning?

“Our mother school existed at the very beginning. It was Yerevan school number 183. There was an abundance of crazy ideas but these ideas were unorganized and quite sweeping. There were a great number of children and the school building was only one. Then the kindergarten (today’s school-garden) joined us, which was followed by Gymnasium, New school, our Pre-elementary school, Trade school and finally our media centre, the chess school and computer school. In this way little by little our Educomplex became what we have now.      

Our key objective has always been to create a pleasant educational environment and not to allow any exterior factors to prevent our learner and teacher from being engaged in their favourite occupation and from displaying their personality. Today’s educational environment has been furbished and has become so attractive in the course of 23 years.

“What challenges and obstacles has the educomplex faced during these 23 years?

“ It has had a great number of challenges. The main thing was to find the customer of our pedagogy. The republic was newly formed, a free republic where human rights and freedoms were declared only to be slogans. In order to be really free we had to find our customer, in other words parents who wanted their children to be educated with our programme. We have been able to form a grand army of customers for these 23 years. It is due to them that we exist. Our worship for creative work also helped us.  In this country where working wasn’t valued at all, and laziness was people’s important engagement, creativity had to be worshipped. 

The usage of modern tools is also important, because times chage, and the learners has the right to be provided with these tools. Today’s tools are digitized tools. That’s why we are widely using them in our education. Due to the individual’s educational order, creativity and the usage of modern tools we have been able to cope with all these obstacles.    

“Has media education always had priority in our Educomplex ?”

“ Yes, it has. We had the first educational Japanese computers, Yamahas, which were in Armenia. We had the first educational printing house and the publishing house “Shaghik”. And as our first steps in pedagogy coincided with the creation and widespread usage of digital means, we began to use them in education. We understood that they make learning more attractive and effective. That’s why we implemented the usage of these tools in our educational programme. Of course it was difficult for us because they were expensive but we showed that everything is possible if there is a great will. One can’t have a projector or a smart board at home but it is possible to have them at school for a whole class. We make sure that the children understand that these tools are supposed to serve them. In addition to our physical state of being there exists a virtual life which is the media world. We had to create our educomplex in that world too, and we created our school website www.mskh.am . We created it to make our education continuous, to enable the learners to tell about themselves because there is nothing more important than to obtain full information about one another.”  

“What objectimes has the Educomplex put forward?”

“These objectives have been presented in the form of educational projects. There are projects which are going to be specially presented as orders of joint work during the Days of “Sebastatsiner”. For me the most vital is the project “Educational Garden”. What shall we do to find ourselves in this “Educational Garden”? By saying “Garden” I mean an entirely looked after environment, where people feel one another, where you are responsible for every spire and flower. Maybe that’s the biggest deed that we have begun. And I am sure that the coming 2-3 years will be decisive with this respect. The other project makes our everyday school life, trips and holidays fully educational. The one-day, two-day, three-day country studying camps make education more mobile, in other words, the learner and the teacher with their education are everywhere. I also consider musical education and the activities of the school choir to be exceptionally important. I have always wanted a 10 or 11 grader to do that intellectual work because a man who listens to Mozart is an intellectual. Education becomes a wild reproduction without listening to Mozart, Beethoven, Komitas. So we consider musical education to be exceptionally important, and in the result of this, the opening of our concert hall has taken place recently. We want everyone to be close to art.             

If these 3 projects are consistently realized, you will feel essential changes in a short period of time.”

“Why are the Days of the Educomplex celebrated in November?”

“It has been fixed for the last 4 years and become a tradition. It surely couldn’t be in September. November is my most favourite month. I like late autumn, when it is a little cold, when there is no light-mindedness of summer, when there is some seriousness in everything. Any holiday demands a sort of preparation, and it is convenient for us to celebrate our holiday after September and October’s preparations.

Կրթահամալիրի 30-րդ հոբելյանական տարին

Նոյեմբերի 4-15 կրթահամալիրի 30 ամյակին նվիրված տոնն է, որի շրջանակներում իրականացվելու են մի շարք նախագծեր, միջոցառումներ։ Այս նախագիծը ևս կլացնի այդ շարքը։ Նախագծի նպատակն է լուսավորել, տեղեկացնել, ծանոթացնել, վերհիշել կրթահամալիրի ստեղծման պատմությունը, անցած ուղին, կրթահամալիրի սիրելի վայրերը, հայտնի և թաքնված անկյունները,կրթահամալիրում ունեցած արկածները։

Նախագիծը իրականացվելու է անգլերեն լեզվով Քոլեջի 1-ին և 2-րդ կուրսի ուսանողների հետ, ինչպես նաև լինելու են համատեղ նախագծեր Արևելյան դպրոցի 4-րդ և 5-րդ դասարանցիների հետ։

Քոլեջի ուսանողների համար առաջնային ուսումնական նյութ կլինի  ծանոթացումը Մխիթար Սեբաստացու կյանքին և գործունեությանը, ում պատվին էլ անվանակոչված է կրթահամալիրը։

Այնուհետև կթարգմանվեն նյութեր , որոնք կնկարագեն կրթահամալիր-կառույցը։1-ին կուրսեցիների կողմից կթարգմանվի Աշոր Բլեյանի տված ասուսլիսը և կներկայացվի  այն որպես անգլալեզու ռադիոնյութ։

Ուսանողները կգրեն զեկույց-շարադրություններ, կկազմակերպեն շրջայցեր և կներկայացնեն ռեպորտաժներ կրթահամալիրի տարբեր հատվածներից, իրենց սիրելի դասավանդողների հետ կանցկացնեն զրույցներ և կթարգմանեն անգլերեն։ Առավել մանրամասնորեն կներկայացվի քոլեջը իր բոլոր բաժիններով։ Յուրաքանչյուր բաժնում սովորղ ուսանողների խումբը կներկայացնի հենց իր բաժինը իր բոլոր մանրամասնություններով. նախադպրոցական կրթության ուսանողները կներկայացնեն իրենց բաժինը, խաղողի և գինու դպրոցի ուսանողները՝ հենց այդ բաժինը, զբոսաշրջության ուսանողներնը՝ կներկայացնեն իրենց բաժինը, հագուստի մոդելավորման ուսանողները՝ իրենցը, լուսանկարչական գործունեությամբ զբողվողները՝ իրենցը։

Какой строительный материал был и остаётся одним из самых
популярных в России? Почему?

Давным-давно люди научились строить дома. Шло время. Архитектура стала искусством. В разных странах, разных городах были свои традиции строительства, которые зависели от климата страны и обычаев народа. Главным богатством России всегда был лес, а основным строительным материалом – дерево. Древнерусские города были деревянными. Из дерева строили не только обычные жилые дома, но и дворцы, церкви, крепости. Дерево – прекрасный строительный материал, однако он легко загорается и не такой долговечный, как камень. Поэтому постепенно в строительстве камень заменил дерево, и города России стали каменными. Но в деревнях и сейчас продолжают строить деревянные дома.

Как устроена
традиционная русская
изба?

Старинная изба строилась просто, была прочной (могла простоять многие годы), отличалась разумной планировкой. Основа избы – это деревянный сруб из брёвен, которые обычно соединялись между собой без гвоздей. Обогревала избу большая печь, в которой готовили пищу. В каждой русской избе обязательно был красный угол с иконами. Мебель была неподвижной. Вдоль стен стояли лавки, над ними были прибиты полки, у печи – шкафчики для посуды. В избе обязательно был сундук, в котором хранилась одежда. Спали обычно на печи, на полу, на лавках или на сундуке. Переносная мебель была только в богатых домах.

Чем отличались дома
в северных, центральных
и южных районах России?

Русская зима долгая и холодная. Поэтому на севере и в центральных районах жилой этаж избы строился высоко от холодной земли, в доме были маленькие окна и низкие двери, чтобы тепло не уходило. Изба строилась из толстых сосновых брёвен, которые хорошо сохраняли тепло. Дома из камня строили редко, и только богатые люди. Такие дома назывались «палаты», их сохранилось немного, самые известные – «Палаты бояр Романовых» в Москве. В этих домах было 2-3 этажа, толстые стены и, как и в избах – маленькие окна: надо было защищаться от зимних холодов. В южных районах России, где значительно теплее, дома строили по-другому: из тонких стволов лиственных деревьев, которые потом обмазывали глиной. Постройки здесь не поднимали высоко над землёй, окна и двери были больше, чем на севере.

Кто жил в деревенском
доме?

Обычно в одном деревенском доме жила большая семья из нескольких поколений. Только богатые люди строили отдельное жильё для взрослых сыновей, которые создавали свои семьи. А женщина в России после свадьбы по традиции приходила жить в дом мужа.

В каких домах и
квартирах живут современные россияне?

В сельской местности в XXI (двадцать первом) веке можно увидеть многоквартирные дома из современных материалов. В таких домах обычно есть свет, газ и вода. Их называют благоустроенными. Но деревянных домов по-прежнему много. Сегодня бо́льшая часть горожан живёт в отдельных квартирах в многоэтажных домах. Обычно это однокомнатные, двух- и трёхкомнатные квартиры. Сейчас в России сложно приобрести новую квартиру, потому что это очень дорого стоит. Нередко в одной квартире живёт много родственников, поэтому молодёжь часто снимает жильё. Студенты вузов или рабочие из других городов могут получить комнаты в общежитиях.

Что такое дача?

У многих горожан есть дачи. Дача – это участок земли с небольшим домом из дерева или камня (часто – кирпича), который находится за городом. Обычно дедушка и бабушка, если они уже не работают, живут там с весны до осени, а остальные члены семьи приезжают в выходные или проводят там отпуск. На участке дачники выращивают для своей семьи овощи, фрукты и, конечно, цветы.

Որ շինարարական նյութը եղել է և մնում ի Ռուսաստանում ամնատարածվածը։Ինչու

Շատ վաղուց մարդիկ սովորեցին կառուցել տներ։Անցնում էր ժամանակը։Ճարտարապետությունը դարձավ արվեստ։Տարբեր երկրներում,տարբեր քաղաքներում կային իրենց շինարարության տրադիցիաները(սովորույթ),որոնք կախված էին երկրի կլիմայից և ժողովրդի սովորույթներից։Ռուսաստանի գլխավոր հարստությունը միշտ եղել է անտառը,իսկ հիմնական շինարարական նյութը դա փայտն է։Հին ռուսական քաղաքները եղել են փայտյա։Փայտից կառուցում էին ոչ միայն սովորական բնակելի տներ,այլև պալատներ,եկեղեցիներ,բերդեր։Փայտը հիանալի շինարարական նյութ է,սակայն այն շուտ է վառվում և այնքան երկարադիմացկուն չէ ինչպես քարը։Դրա համար շինարարության մեջ քարը հետզհետև փոխարինեց փայտը և Ռուսաստանի քաղաքները դարձան քարե։Բայց գյուղերում հիմա էլ շարունակում են կառուցել փայտե տներ։

Ինչպիսին է տրադիցիոն ռուսական խրճիթը։

Հինավուրց խրճիթը կառուցվում էր պարզ ,շատ ամուր էր (կարող էի ծառայել շատ տարիներ),առանձնանում էր խելամիտ հատակագծով։Խրճիթի հիմքը դա փայտե շերտն է գերաններից,որոնք միացվում էին իրար մեջ առանց մեխերի։Տաքացնում էր խրճիթը մեծ վառարանը,որի մեջ պատրաստում էին սնունդը։Ամեն ռուսական խրճիթում պարտադիր կար կարմիր անկյուն սրբապատկերներով։Կահույքը անշարժ էր։Պատերի երկայնքով դրված էին աթոռներ,որոնց վերևում ամրացված էին դարակներ,վառարանի կողքին-պահարաններ սպասքի համար։Խրճիթում պարտադիր կար սունդուկ(արկղ),որում պահվում էր հագուստը։Քնում էին սովորաբար վառարանի վրա,հատակին,աթոռների կամ սունդուկի վրա։Շարժական կահույքը կար միայն հարուստ տներում։

Ինչով էին տարբերվում Ռուսաստանի հյուսիսային,կենտրոնական և հարավային շրջանների տները:

Ռուսական ձմեռը երկար և ցուրտ է։Դրա համար հյուսիսում և կենտրոնական շրջաններում խրճիթի բնակելի հարկը կառուցում էր բարձր սառը հողից,տներում փոքրիկ պատուհաներ էին և ցածր դռներ,որպեսզի տաքությունը չգնա։Խրճիթը կառուցվում էր հաստ սոճու գերաններից որոնք լավ էին պահպանում տաքությունը։Քարից տներ կառուցում էին հազվադեպ և միայն հարուստ մարդիկ,այդպիսի տները անվանում էին <պալատներ>դրանք քիչ են պահպանվել,ամենահայտնիներն են <Բոյատներ Ռոմանովների պալատը>մոսկվայում։Այդ տներում կար 2-3 հարկ,հաստ պատեր և, ինչպես խրճիթներում-փոքրիկ պատուհաններ,պետք է պաշտպանվեին ձմռան ցրտերից։Ռուսաստանի հարավային շրջաններում,որտեղ համեմատաբար տաք է,տները կառուցում էին այլ ձևի թափող ծառերի բարակ բուներից որոնք հետո պատում(քսում)էին կավով։Կառույցները այստեղ հողից բարձր չէին,պատուհանները և դռները ավելի մեծ էին քան հյուսիսում։

Ով էր ապրում գյուղական տանը։

Սովորաբար մեկ գյուղական տան մեջ ապրում էր մի քանի սերունդներից մեծ ընտանիք։Միայն հարուստ մարդիկ կառուցում էին առանձին բնակարան մեծ որդիների համար որոնք ստեղծվում էին իրենց ընտանիքները։Իսկ կինը ռուսաստանում հարսանիքից հետո ըստ տրադիցիայի գալիս էր ապրելու անուսնու տուն։

Ինչպիսի տներում ևբնակարաններում ապրում են ժամանակակից ռուսաստանցիները։

Գյուղական վայրերում 21-րդ դարում կարելի է տեսնել բազմաբնակարան տներ ժամանակակից նյութերից այդ տներում սովորաբար կա լույս,գազ և ջուր այն անվանում են բարեկարգված։Բայս փայտե տներ նախկինի նման շատ է այսօր քաղաքացիների մեծ մասը ապրում է բազմահարկ տների առանձին բնակարաններում սովորաբար դրանք մեկ երկու և երեք սեյնականոց բնակարաններ են։Այժմ ռուսաստանում բարդ է գնել նոր բնակարան քանի որ այն շատ թանկ արժի հաճախ մեկ բնակարանում ապրում են շատ հարազատներ,այդ պատճառով երիտասարդները հաճախ տուն են վարձում։Բուհերի ուսանողները և այլ քաղաքներից բանվորները կարող են ստանալ սենյակ հանրակացարանում։

Ինչ է ամառանոցը։

Շատ քաղաքացիններ ունեն ամառանոցներ։Ամառանոցը դա հողամաս է ոչ մեծ տնակով քարից կամ փայտից (հաճախ-աղյուսից) որը գտնվում է քաղաքից դուրս։Սովորաբար տատիկը և պապիկը,եթե նրանք չեն աշխատում ապրում են այնտեղ գարունից մինչև աշուն,իսկ ընտանիքի մնացած անդամները գալիս են ազատ օրերը կամ արձակուրդը այնտեղ անցկացնելու համար ամառանոցի տերերը հողամասում աճեցնում են իրենց ընտանիքի համար բանջարեղեն միրգ և,իհարկե,ծաղիկներ։

Ասում են, որ Նոյն Արարատ լեռան ստորոտում՝ Արարատյան դաշտում, տնկեց խաղողի առաջին որթը: Այն իր հետ տապան էր բերել Նոյի ուղեկիցներից մեկը:
Այսինքն՝ խաղողի հայրենիքը հայերի երկիրն է: Արարատյան դաշտի խաղողը տարբերվում է աշխարհի մյուս տեղերում աճող խաղողից: Այն արտասովոր համ ունի. քաղցր է ու հյութեղ, և իզուր չէ, որ երբ առաջին անգամ տեղի բնակիչները խաղող կերան, շատ հավանեցին: Նրանց գրավել էր այդ մրգի և՛ տեսքը, և՛ մեղրածոր համը: Դրա համար էլ նրանք սկսեցին մտածել, թե ինչ անեն, որ այդ հրաշալի ու հյութեղ պտուղը ճաշակեն ոչ միայն աշնանը, այլև ձմռանը: Նրանք խաղողի ոսկեզօծ հատիկները լցրեցին մեծ տաշտի մեջ և այն տեղավորեցին մութ մառանում: Համոզված էին, որ երբ ձյունը նստած լինի, իրենք նորից հաճույքով կըմբոշխնեն քաղցրածոր պտուղը: Եկավ ձմեռը: Մարդիկ գնացին ու տեսան, որ խաղողի կլոր հատիկները ճխլվել, ջուր են դարձել: Նրանք ափսոսացին դեն նետել խաղողը: Մեկ էլ վրա ընկան և ուզածի չափ խմեցին քաղցր հյութը: Անմիջապես բոլորի տրամադրությունը բարձրացավ, և սկսվեց մի խենթ ուրախություն: Հետո մարդիկ սկսեցին իրենք ճմլել խաղողի հատիկները, որպեսզի հյութը մինչև վերջ կարողանան քամել: Այսպես հայոց երկրում ծնվեց գինին: Այն չարաշահողը միշտ ծիծաղելի վիճակի մեջ է ընկնում:

21-25 октября

Окт20

• Чтение и обсуждение: «История дома».
• Чередование гласных -е-/-и-.

Собираться, блестеть, собирать, забирать, замереть, замирать, расстилать, расстелить, выжигать, блестящий, зажигательный, стереть, блистать, протереть, вытирать, выбирать, застелить, замерло, замирало, умереть, умирать, растирать, заблистать, выстирали, выдираю, забираю, протереть, собирающий, вычесть, вычитать, расстелить, расстилаться, запереть, запирать, прибирать, избиратели, сочитать, сочитание, блистательный, блеснет, приберет, опереться.

соб_рупост_литьраст_ретьнат_раюсд_рубл_стетьзабл_статьуб_рувыт_раю

нат_ретьвыт_ретьзап_раюзад_раюразб_раюрасст_лаювыд_руизб_ратьприб_рет

заб_раюзаб_руподб_раюбл_стящийбл_стающийум_ратьзам_ретьсоб_рательвыт_рать

Домашняя работа

• Найдите информацию о необычных, интересных домах. Подготовьте пересказ материала, опубликуйте в блоге.

Урок третий 

Классная работа 

Орфограммы

Упражнение. Перепишите, объясняя (устно) правописание слов с пропущенными буквами.  

1. Солдату ум_реть в поле, матросу в море. 2. За все б_рется, да все не удается. 3. Золотой молоток и железные ворота отп_рает. 4. Богатый ума купит; убогий и свой бы продал, да не б_рут. 5. Одной рукой соб_рай, другой раздавай! 6. Малая искра города подж_гает, а сама прежде всех пом_рает. 7. Рукою погоняет, а другою слезы ут_рает. 8. Один со страху пом_р, другой ожил. 9. Журавль ходит по болоту, нан_мается в работу. 10. Так работаем, что недосуг носу ут_реть. 11. С камня лык не над_решь. 12. В зиму шубы не зан_мают. 13. На чужой каравай рот не разевай, а пораньше вставай да свой зат_вай. 14. Не все то золото, что бл_стит.

Чтение

• А.П. Чехов «Крыжовник».
• «История дома».

Домашняя работа 

• Найдите информацию о необычных, интересных домах. Подготовьте пересказ материала, опубликуйте в блоге.

Թթենի

Ասում են՝ մետաքսագործ թիթեռը՝ շերամը, կանանց համար ժանեկազարդ ու նրբահյուս մի շրջազգեստ էր գործել, որը կախարդական զորություն ուներ. այն հագնողը վայրկենապես գեղեցկանում էր և օրերով քաղց չէր զգում: Մի շրջազգեստով աշխարհն օրըստօրե լցվում էր սլացիկ ու գեղակազմ կանանցով, որոնք բարյացակամորեն իրար էին փոխանցում առեղծվածային զգեստը:Այդ գեղեցկուհիներից մեկը, դառնալով արքայի ընտրյալը՝ նրա թագուհին, մի օր հայտարարում է, թե այսուհետ միայն ինքն է կրելու հրաշագործ զգեստը: Կանայք, խիստ վրդովված ամբարտական թագուհու անարդար վարմունքից,  ըմբոստանում և ներխուժելով պալատ՝ քաշքշելով`  պատառոտում են շրջազգեստը: Եվ ո՛վ զարմանք: Հազար կտոր դարձած շրջազգեստը հանկարծ դուրս է պրծնում զայրացած կանանց ձեռքերից և սկսում կերպարանափոխվել. ամբողջական մասը վերածվում է դարչնագույն ծառաբնի, կտորները՝ ճյուղերի, որոնք, հետզհետե տերևակալում են լայն ու բազմերիզ սաղարթներով: Այսպես է իբր ստեղծվել հայոց հինավուրց թթենին: Այդ ժամանակվանից էլ թթենու պտուղը քաղցր է, իսկ տերևը՝ մետաքս ստանալու նյութ: Սնվելով թթենու տերևներով՝ շերամորդը հազար հինգ հարյուր մետր երկարությամբ չընդհատվող մետաքսաթելից հյուսում է փոքրիկ պատյան, որին մարդիկ «բոժոժ» են անվանում:
Փշատենի

Ասում են՝ մի ջրաղացպան, որն աչքի էր ընկնում իր անսահման աշխատասիրությամբ, մի անգամ՝ շատ հոգնած ժամանակ, միրգ է ուզում ուտել: Բայց զգում է, որ լրիվ ուժասպառ է եղել: Նա հազիվ կարողանում է դուրս գալ ջրաղացից ու գետնին է ընկնում: Ջրաղացում դեռ շատ ցորեն կար, բայց նա վեր կենալու ուժ չուներ, որ վերջացներ աշխատանքն ու շուկա գնար իր համար միրգ առնելու: Մտածեց, որ շուկան շատ հեռու է, աշխատանքը՝ անընդմեջ ու այդպես էլ առանց միրգ ճարելու քնում է: Գիշերը նա երազում տեսնում է պտղաբերության աստվածուհուն՝ Անահիտին, որն աչքի էր ընկնում իր բարերարությամբ ու մարդասիրությամբ: Նա հաճախ էր ուշադրություն դարձնում ջրաղացպանի անձնազոհ աշխատանքին: Աստվածուհին ասում է ջրաղացպանին. «Ջրաղացիդ ալյուրից ծառ ստեղծեցի, որի պտուղի մեջ և՛միրգ ու մրգահյութ կա, և՛ հաց ու ալյուր: Հենց որ ջրաղացից դուրս գաս բակ, դու կտեսնես այդ ծառը»: Աստվածուհին ասաց այդ խոսքերն ու անհայտացավ ամպանման մառախուղի մեջ: Ջրաղացպանն անհամբեր սպասում էր, թե երբ է լույսը բացվելու: Շատ էր ուզում, որ իր երազն իրականություն դառնա: Նա ապշում է, երբ առավոտյան բակում՝գետակի ափին, տեսնում է ալյուրոտ ծառը՝ արծաթափայլ ու թավշե տերևներով ու ոսկեգույն, ալրաթաթախ պտուղներով: Ջրաղացպանը վազում է դեպի հրաշալի ծառը և ծնկում նրա առաջ: Ասում են՝ հենց այսպես է ծնվել առաջին փշատենին: Հոտավետ ու քաղցրահամ փշատի ծառը, որ ապրում է քառասուն տարի, և որը ոչ միայն բերանն է քաղցրացնում, այլև՝ հոգին, շուտով մեծ տարածում է գտնում Հայաստանում և սիրվում բոլորի կողմից: Փշատը՝ հայկական առասպելական պտուղ է՝ ժողովրդի հույսի և համբերության խորհրդանիշը:

Հայերենի երկհնչյունները

Յ կիսաձայնը միանում է որևէ ձայնավորի և երկհնչյուն կազմում: Հայերենի երկհնչյուններն են՝

• այ- հայր, մայր, գայլ
• յա- մատյան, կյանք, ոսկյա
• ույ- լույս, բույն, գույն
• յու-բյուր, առյուծ
• ոյ- խոյ, գոյ
• յո-յոթ, յոդ
• եյ- թեյ, Սերգեյ
• յի- տնային, խաղայի:

Երկհնչյուն է նաև ե-ն, որը բառասկզբում և ձայնավորից հետո՝ բառամիջում, արտասանվում է յէ, օրինակ՝ եղբայր, ամենաերկարակյաց:

Եթե յ-ն երկու ձայնավորների միջև է գտնվում, այն երկհնչյուն է կազմում իրենից հետո եկող ձայնավորի հետ: Օրինակ՝ կարդայի բառում երկհնչյուն է ոչ թե այ-ը, այլ յի-ն:

Առաջադրանքներ՝

1. Տրված բառերը խմբավորիր ըստ նույն երկհնչյունի:

Մարմարյա, գյուտ, հորեղբայր, յոթանասուն, արդյոք, նյութ, հյուրասիրություն, տեսաերիզ, մակույկ, պաշտոնյա, քաղաքամայր, նյարդ, կյանք, հնչյուն, գործունյա, հայելազարդ, շագանակագույն:

• այ-Հորեղբայր,քաղաքամայր

• յա-մարմարյա,պաշտոնյա,գործունյա

• ույ-մակույկ,շագանակագույն

• յու-գյուտ,նյութ,հյուրասիրություն,հնչյուն

• յո-յոթանասուն,արդյոք,

1. Կազմիր բառեր:

ակնաբույժ,  անասունաբույծ, մարդախույս, բազումաճյուղ, բյուր+ակն, սյունաշար:

1. Գտիր տրված բառերի հոմանիշները:

կոտոշ (պոզ)-եղջյուր, իրար-միմյանց,  հոտ-բուրմունք, երկնագույն-լուրթ,լազուր:

1. Ընտրիր և լրացրու համապատասխան բառը՝ բյուր, սույն, սյուն, բույր:

Սույն թվի ապրիլ ամսին մասնակցեցինք օլիմպիադայի:

Տաճարի մեկ սյուն դեռևս կանգուն էր:

Ծաղիկների բույրը լցրել էր սենյակը:

Արագածը բյուր աղբյուրների լեռ է:

1. Արտագրիր և լրացրու երկհնչյունները՝ այ, յա, յու, յե:

Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի աշակերտը՝ Կորյունը, գրել է իր ուսուցչի կյանքի պատմութ-նը: Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է Տարոնի Հացեկաց գյուղում: Նրա  հայրը Վարդանն էր, իսկ մոր մասին տեղեկություններ չկան:

Մեսրոպը կրթություն ստացել է հունական դպրոցում: Հետո շրջել է Հայաստանով մեկ, ժողովրդի համար կարդացել է Աստվածաշունչ մատյանը և թարգմանել հայերեն: Նա հասկացել է, որ հայը պիտի իր գիրն ունենա, կարդա և գրի մայրենի լեզվով:

Ինչն է փոխվում հետևյալ բառազույգերում

• Հնչուն-հնչյուն

• Թնդուն-թնդյուն

• Կարկաչուն-կարկաչյուն

• Պաղպաջուն-պաղպաջյուն

• Շաչուն-շաչյուն

• Շառաչուն-շառաչյուն

Առաջին շարքի բառերը ածականեր են և չունեն երկհնչյուն։Երկրորդ շարքի բառերը գոյականներ են և ունեն յու երկհնչյունը։

Укажите имя, фамилию и электронную почту *

Эрик Геворгян erikgevorgyan@mskh.am

Школа *Старшая школа

Класс *1-2 курс

Что такое язык?Средство передачи мыслей и знаний

Почему люди научились говорить?Нуждались в общении

Кому принадлежит высказывание: «Берегите наш язык, наш прекрасный русский язык!»?И.С.Тургенев

Какой вариант является синонимом слова «чудесный»?прекрасный

В каком ряду оба слова являются синонимами?красный-алый

Что обозначают синонимы «пасмурный», «хмурый»?состояние

Кто автор рассказа «Кавказский пленник»?Толстой

Найди ошибку.

м.р.– скрипач, аккордеон, кофе

ж.р.-земляника, зеркало, жизнь

ср.р.- яблоко, желание, подземелье

Составьте из слова (используя буквы из слова) АКТИВНОСТЬ максимальное количество новых слов.

Нос,вино,активно,сова,нота,Тост,сон, коса,кот,титан,кость,кино.