Design a site like this with WordPress.com
Get started

Վարժություն (1-9)1/9/6/11

1)6. 7x2-6x-5x2+3x=x-(2x-3)

7. 6x+5-8y-3+5y-4x=2x+2-3y

8. 5ab-4a+6b+8a-2b+3ab=20a2b+4b+8a+3ab

9. 6a+7b-5c-4b+2a+c-5b-6a+2c=8a+7b-20bc+c

10. 5m-9+3n-7m+4n-5n-3m=-5m+2n

11. 8-7a-6ab+5b+10a+4ab-4a-11b-3=5-a-2ab-6b

2)6. 5b+(-3b-2c)+(b+4c)=3b+2c

7. (3k-6n)+(-2k+6n)=3k-6n-2kt+6nt

8. (4x+3)+(7-2x)=2(x+5)

9. (10x3-4x2)-(2x2-5x3)=6x2*(5x-2)

10. 5a3b2-9b4-(3a3b2-4b4)=b2*(2a3-5b2)

11. 4x2y-(3xy2+5x2y)+12xy2=xy*(-x+9y)

3)6. 2ab-7(a-2b), a=6, b=2

7. a(2b+5c)-4b(a-3c), a=-3, b=5, c=-4

8. 4(3-m)+2(n+1)-3(5-k)-11, m=7, n=4, k=8

9. (4-x)(2y+1)-(3y-2)(4x+3)-35, x=6, y=0

10. (2a-3b-4c)(c+2b-3a), a=-3, b=4, c=-5

11. 3x(5-3y)+2y(2x-1)-x+7y-9, x=2, y=5

4)6. c2*c5*c4=c11

7. pn*p2=p2n

8. x*xk*x3=x3nk

9. yn+2*y3=y5n

10. z2n+3*zn-5=5n

11. 3a2*5a4=15a6

5)6. (-5x+3y)*2x=10x2+6xy

7. (3a-4b+5c)*(-2)=-6a+8b-10c

8. x3(x2+x-2)=x5+x4-2x3

9. (3y2+4y-1)*(-5y6)=-5y6*(3y2+4y-1)

10. 4a3(2a2-5a-3)=8a5-20a4-12a3

11. (-4z5+2z2-10z)*2z3=(2z2+10z22*z

6)6. (7z-3)(5z-2)=35z2-29z+6

7. (2-4x)(1-3x)=12x2-10x+2

8. (3-2x)(5x+1)=-10x2+13x+3

9. (4b-5c)(3b+4c)=12b2+bz-20c2

10. (2x-5y)(3x-2y)=6x2-19xy+10y2

11. (4a2+5b2)(3a2-4b2)=12a4-a2b2-20b4

7) 6. (x3)7=x21

7. (-y15)3=-y465

8. (b6)2=b12

9. (z3)n=z3n

10. (yk)5=y5k

11. (x­­­2n)8=x16n

8)6. 8ab:4b=2ab2

7. 15xy:(-3x)=-5y

8. 9abc:6bc=ab2c2

9. 8xyz:(-2xz)=-4y

10. (-12mn):4mn=-3m2n2

11. a8:a5=a3

9)6. (x+5)2=x2+10x+25

7. (x+1)2=(x-1)*(x+3)

8. (3a-b)2=9a2-6ab+b2

9. (5z+t)2=25z2+10tz+t2

10.(a-4)2=a2-8a+16                                                     

11. (3x-2y)2=9x2+12xy+4y2

Մենուա[Քա810786թթ]

ՎԱՆԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ՝ ԱՌԱՋԱՎՈՐ ԱՍԻԱՅԻ ԳԵՐՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆ

Մեկ միասնական տերության մեջ Հայկական լեռնաշխարհի համախմբման բուռն ընթացքը պայմանավորված էր նրա հիմնական բնակչության հայկական էթնիկ ընդհանրությամբ և ընդհանուր թշնամուն՝ Ասորեստանին համատեղ ուժերով դիմակայելու անհրաժեշտությամբ: Ստեղծվում է Վանի թագավորությունը, որն ասուրերեն արձանագրություններում կոչվում է Նաիրի և Ուրարտու, տեղական սեպագիր աղբյուրներում՝ Բիայնիլի (կապված Վանի անվան հետ), իսկ Աստվածաշնչում՝ Արարատ:

Բարեփոխումները
  Վանի հայկական թագավորության հզորության և տարածաշրջանային գերտերություն դառնալու գործում կարևոր դեր են խաղում Իշպուինի թագավորի (Ք.ա. մոտ 825-810թթ.) օրոք սկսված և Մենուաի գահակալության ընթացքում շարունակված բարեփոխումները: Իշպուինիի գահակալության առաջին շրջանում անցկացված բարեփոխումները կապված էին միայն նրա անվան հետ, իսկ երկրորդ շրջանում հեղինակակից է հանդես գալիս նրա որդի Մենուան, ինչը երևում է նրանց համատեղ կանգնեցրած արձանագրություններից: Մասնավորապես. եթե գրային բարեփոխումը՝ տեղական սեպագրի ստեղծումը տեղի է ունեցել Իշպուինիի կառավարման սկզբնական շրջանում, ապա կրոնական բարեփոխումը՝ ողջ տերության համար միասնական դիցարանի (պանթեոնի) ստեղծումով, կատարվել է նրա գահակալության երկրորդ շրջանում, դրանով է պայմանավորված, որ դիցարանի արձանագրումը <<Մհերի դուռ>> կոչվող ժայռի վրա, կատարվել է երկուսի անունով: Ամենայն հավանականությամբ, նույնպիսի հեղինակցություն է գործել ռազմական ոլորտում անցկացված բարեփոխումների ընթացքում, որոնցում կարևորվում է նախկին դաշնային աշխարհազորի փոխարինումը արհեստավարժ կանոնավոր, ըստ զորատեսակների բաժանված զինված ուժերով: Դրա վկայությունն են արձանագրություններում գործածվող տերմինները. դաշնային բանակն արտահայտող <<երկրների (զինված) մարդիկ>>, <<աշխարհազոր>> գաղափարագրերը փոխարինվում են արհեստավարժ զինվորականությունն արտահայտող տերմինով: Իրականացվում են նաև բանակի վերազինում և այլ միջոցառումներ; 

Տեղեկանք. Վանի տիրակալները մարզական մրցույթները (հնարավոր է՝ նաև զորավարժանքները) վերածել էին համաժողովրդական տոնախմբությունների: Նրանք ոչ միայն կազմակերպել են նման միջոցառումներ, այլև կարգադրել են քարագիր արձանագրություններով <<անմահացնել>> դրանցում գրանցված բացառիկ նվաճումները: Նման գրանցում է Մենուա արքայի ձիու ցատկի մասին բնագիրը, որն իրավամբ համարվում է համաշխարհային ռեկորդի գրանցում:
   <<Խալդյան զորությամբ Մենուա Իշպուինորդին ասում է. – Հենց այստեղից նժույգը՝ Արծիբի անուն(ով), Մենուաի տակ ցատկեց քսաներկու կանգուն :

Մենուայի նժույգի անունը ՝ Արծիբի, հայերեն  <<արծիվ>> բառն է (սեպագիրը չուներ <<Վ>> հնչյունը, ինչի հետևանքով այն փոխանցվում էր <<Բ>>-ով): <<Կանգուն>> երկարության չափը հավասար է 51.8 սմ, այսինքն՝ Մենուայի նժույգը ցատկել է 11 մ 39 սմ: Ձիասպորտում նժույգի ցատկի համաշխարհային ռեկորդը՝ սահմանված մինչև 1914 թ., 11 մ 28 սմ է եղել: Մենուայի Արծիբի ձիու ռեկորդը գերազանցվել է միայն 1975 թ.: 2800 տարի անգերազանցելի մնալով՝ Մենուայի ցուցանիշը համաշխարհային պատմության մեջ ամենաերկար պահպանված ռեկորդն է: 
    Ուշագրավ է, որ արձանագրությունը հայտնաբերվել է Վանի քարաժայռտերի և Վարագա լեռների միջև գտնվող հարթավայրում, որը դարեր շարունակ ձիարշավարան է եղել հայկական բանակի համար: 
    Սա իր տեսակի մեջ եզակի տեղեկություն չէ: Նման ուշագրավ արձանագրություն էլ պահպանվել է Ք.ա. 8-րդ դարի  վերջին և 7-րդ դարի սկզբին իշխած Արգիշթի Բ-ից , որը պատմում է մարզական նետաձգության ժամանակ ունեցած 492 մ (<<950 կանգուն>>) արդյունքի մասին: 
   <<Արգիշթի Ռուսայորդին նետը վերագցեց հենց այս տեղից՝ Գիլուրա (գյուղի) անտառի առջև(ից), մինչև Իշպիլի Բատուորդու այգին՝ ինն հարյուր հիսուն կանգուն>>: 

Արշավանքների նախապատրաստումը
  Մենուայի միանձնյա կառավարման շրջանում (Ք.ա. մոտ 810-786թթ.) Վանի թագավորությունը հասնում է աննախադեպ հզորության: Երկիրը տնտեսապես հզորացնելու համար նա կատարում է բազմաթիվ գործեր, որոնցից հատկապես նշանավոր է շուրջ 70 կմ երկարությամբ <<Մենուայի ջրանցքի>> կառուցումը, որն օգտագործվում է մինչ օրս:
    Հատուկ ուշադրություն է դարձվում ռազմական շինարարությանը. երկրի ռազմավարական ուղղություններում ամրոցաշինական մեծ ցանց է ստեղծվում: Հյուսիս-արևելյան Մեծ Արարատ (Մասիս) լեռան ստորոտում, Արաքսի աջ կողմում նա իր անվամբ կառուցում է Մենուախինիլի քաղաքը՝ դարձնելով այն պետության հյուսիսային գլխավոր հենարանը: Հիմնվում են մի քանի ամրոցներ նաև հյուսիսում: Արածանիի ափին հիմնադրվում է Ներքին Խնձորի (Քայալը-դերե)  հզոր ամրոցը: Դրանով հսկողության տակ են վերցվում կարևոր ճանապարհներ, այդ թվում նաև Արաքսի ափով ձգվող առևտրական մայրուղու զգալի մի հատված: Տասնյակ ամրոցներ են կառուցվում նաև պետության կենտրոնական շրջաններում: Այս շարքում Մենուայի շինարարական գործունեության գլուխգործոցներից է Վերին Անձավի նշանավոր բերդաքաղաքը, որը հսկում էր Տուշպա մայրաքաղաքի մատույցները հյուսիս-արևելքից: Ուրիմիո լճի ափերին հիմնվում են Կալաթգահի խոշոր ամրոցը և բազմաթիվ այլ ամրոցներ՝ ձևավորելով ռազմական հենակետի մի հզոր շղթա:

Արշավանքները
   Մենուայի առաջին արշավանքները միտված էին ամրապնդելու Վանի կենտրոնական իշխանությունը հայկական լեռնաշխարհի երկրամասերում: Նրա առաջին քայլերից մեկն է լինում Հայկական պար լեռնաշղթայի արևելյան հատվածում՝ Էրիկուախիրում ամրապնդվելը, որը մտնում էր Էթունյան համադաշմնության մեջ:

Վերջինս միավորում էր Արարատյան դաշտը, Սևանա լճի ավազանը  և դեպի արևմուտք, մինչև Տայք ընկած շրջանները: Համապետական խնդիրներից էլնելով՝ Մենուան Էրիկուախիից  հետո հարկատու է դարձնում Էթիունին (հիմնվում է ռազմավարական խոշոր հենակետ՝ Մենուախինիլին) և պետության հյուսիս-արևմուտքում՝ Դիաուխի-Դայաենին (Տայք) Շաշիլու  կենտրոնական քաղաքով: Դիաուխիի արքան ներկայանում է Մենուային՝ մատուցելով հարուստ ընծաներ և պարտավորվելով վճարել հարկեր ու մասնակցել նրա արշավանքներին հեծյալ և հետևակ զորքով: Սրանով հայկական պարից մինչև Ներքին Տավրոսի արևելյան հատվածը՝ Այծպտկունքի լեռնաշղթայով հանդերձ, վերցվում է հսկողության տակ: Ապահովվում է պետության ներքին հարթավայրային շրջանների անվտանգությունը: Առավել դյուրամատչելի հատվածներում, հատկապես Բասենի դաշտում, կառուցվում են ամրոցներ:
    Հյուսիսում թիկունքն ամրապնդելուց հետո Մենուան աշխուժացնում է արտաքին քաղաքականությունը հարավային ուղղություններով: Հարավ-արևմտյան ուղղությամբ Մենուայի ձեռնարկած ռազմական արշավանքներն արգասաբեր էին: Նրա բանակը, հատելով Հայկական Տավրոսը, հաղթարշավով հասնում է մինչև Կումենու և Ասորեստան: Մեկ այլ արշավանք էլ իրականացվում է դեպի Ալզիի (հետագա Մեծ Հայքի Ազձնիք նահանգի տարածքում) ուղղությամբ և այդ հայկական երկրամասով հսկողության տակ է վերցնում Հայկական Տավրոսի կենտրոնական հատվածի լեռնանցքները: Մենուան այդպիսով ընդլայնում է կենտրոնացված պետության սահմաններն ընդուպ մինչև Արածանիի հետ Մեղրագետի միախառման շրջան՝ ընգրկելով ողջ Մշո դաշտը, որտեղից հայտնի են նրա մի քանի արձանագրություններ:
    Արևմտյան ուղղությամբ Ծուփանին (համապատասխանում է Մեծ Հայքի Ծոփքին) և այլ տարածքներ Մենուան միավորում է (իր կողմից նշանակաված կառավարչի ընդհանուր վերահսկողության ներքո) Արարատյան կենտրոնական պետությանը և իր բանակը դուրս բերում Արևմտյան Եփրատի բնագիծ՝ սպառնալով անդրեփրատյան տիրապետություններին, որոնք ավանդույթի ուժով կոչվում էին <<խեթական>>: Դրանցից Մելիտեայի (Մալաթիա) արքան խուսափում է առճակատումից՝ պարտավորվելով Մենուային վճարել է հարկեր: Նվաճված միավորներից Շեբեթերիան կցվում է բիայնական պետությանը՝ կենտրոնական իշխանության նշանակած կառավարչի ընդհանուր վերահսկողության ներքո:
Դեռևս Մենուայի կառավարման առաջին տարիներին՝ Ք.ա. 810-809թթ.  Վանի թագավորության բանակն արշավանք էր ձեռնարկել Մանա երկրի դեմ: Հիմնական գործողություններն այդ ուղղությամբ ծավալվում են հետագայում՝  պետության դիրքրերն արևմուտքում ամրապնդելուց հետո:
    Մերձուրմյան ավազանում Մենուայի առաջին ձեռքբերումը, մի կողմից՝ Ուրմիայի հարավափնյա շրջանների նվաճումն էր Մանայի թագավորությունից Ք.ա. 803-2թթ.  հետո: Բիայնական բանակը շարունակում է արշավանքը՝ նվաճելով նաև Մեյշթա (Մեսսի) քաղաքը:
    Այսպիսով,  Ք.ա. 800թ. սահմաններում մերձուրմյան ավազանում ձեռք են բերվում ռազմավարական առումով կարևոր նշանակություն ունեցող տարածքներ:
    Մանայի թագավորությունն ընդունում է Մենուայի գերիշխանությունը:
    Վանի բանակը շարունակում է հաղթարշավը Ուրմիայից հարավ-արևելք ընկած տարածքներում՝ հասնելով մինչև Դիալա գետի ավազան (Շաթիրա և Բուշտու):
    Այս նոր արշավանքներով Մենուան վերահսկողության տակ է վերցնում զագրոսյան առևտրական ուղիների զգալի մասը՝ նպատակ ունենալով կտրել Ասորեստանին Իրանական բարձրավանդակի կամ նրա միջնորդությամբ ստացող հումքի աղբյուրներից:
    Ասորեստանի փորձերը՝ կասեցնելու Վանի թագավորության առաջխաղացումը Ք.ա. 791 թ., ավարտվում են անհաջողությամբ:
    Մենուան իր նոր արշավանքով վերջնականապես հաստատում է Վանի թագավորության իշխանությունը  Ալզի-Աղձնիքում՝ Կուտումե (Կոտոմ՝ Վանա լճի հարավ-արևմտյան ափամերձ շրջանում) քաղաքով և Շաշնու-Սասունում:

Եզրակացություն
   Մենուայի հաղթարշավների շնորհիվ Հայկական լեռնաշխարհի հիմնական մասը միավորվում է մեկ կենտրոնացված պետության մեջ, իսկ հյուսիսային շրջանների իշխանությունները թեպետ չեն մտնում Վանի տերության մեջ, բայց ընդունում են նրա գերիշխանությունը: Միաժամանակ, իր իշխանության երկրորդ շրջանում Վանի արքան ոչ միայն իր գերիշխանությունն  է հաստատում Ուրմիո լճի ավազանից շատ հարավ և Եփրատից արևմուտք, այլ վերահսկողություն է սահմանում Զագրոսյան լեռներով դեպի արևելք և դեպի Փոքր Ասիա տանող ռազմավարական ուղիների վրա: Մենուան առաջին մարտավարական հաղթանակն է տանում տարածաշրջանի գերտերության՝ Ասորեստանի նկատմամբ և Բիայնիլի-Արարատ-Ուրարտու հայկական պետությունը վերածում է տարածաշրջանային գերտերության

Երվանդունիներ

Ծագում

Երվանդունիների մասին պահպանված տեղեկությունները հակասական են։ Այդ պատճառով Երվանդունիների ծագումը, Հայաստանում նրանց միասնաբար և անընդմեջ իշխելու հանգամանքները դեռևս վիճելի են պատմագիտության մեջ։ Ք.ա. 681 թվականին Ասորեստանի Սենեքերիմ արքայի որդիներ Սարասարը և Ադրամելեքը սպանում են իրենց հորը և փախչում Հայաստան։ Ենթադրվում է, որ նրանք հիմնադրել են այս հարստությունը։

Ըստ Մովսես Խորենացու, Հայոց թագավոր Երվանդ Ա Սակավակյացը և նրա գահաժառանգ որդի Տիգրանը Մարաց թագավոր Աժդահակի ժամանակակիցներ էին։ Այս տեղեկությունը հաստատվում է նաև Տիգրանի և նրա հոր մասին Քսենոփոնի հաղորդմամբ։

Պերգամոն քաղաքից 12կմ հեռավորության վրա գտնված մի հունարեն արձանագրության մեջ Հայաստանի սատրապ Երվանդ Բ–ին վերագրված է բակտրիական ծագում։ Իսկ Կոմմագենեի Անտիոքոս Ա Երվանդունի թագավորի նախնիներին նվիրված Նեմրութ լեռան արձանագրության մեջ Երվանդունիները դասված են Դարեհ Աքեմենյան արքայի հաջորդների ցանկում։ Քանի որ Երվանդ Բ Աքեմենյան Արտաքսերքսես II արքայի փեսան էր, ուրեմն նրա սերունդը կարող էր մայրական գծով ճանաչվել Աքեմենյան։ Երվանդունիների Աքեմենյան շառավիղ լինելու հանգամանքը երբեմն ընդգծվել և գերագնահատվել է։ Ստրաբոնը Երվանդ Դ Վերջինին համարում է Դարեհ I–ի զինակից Հիդարնեսի սերունդ։

Ստրաբոնի այդ վկայության հիման վրա ուսումնասիրողները կարծում են, որ Դարեհ I-ը, վերացնելով Հայաստանի թագավորությունը, որի գահակալները սերում էին Երվանդ Ա Սակավակյացից, Հայաստանի սատրապ է նշանակել Հիդարնեսին, և նրա հաջորդները ժառանգաբար իշխել են մինչև մ.թ.ա. 3-րդ դարի վերջը։ Որովհետև այդ տոհմում հիշատակվում են Երվանդ անունով չորս թագավոր ու սատրապ, ուստի ենթադրում է, որ Հիդարնես Ա կամ նրան հաջորդած համանուն որդին, իրենց իշխանությունը Հայաստանում ամրապնդելու համար խնամիացել են հայոց Երվանդունիների տոհմի հետ։

Homework

The days of the week

Monday –  երկուշաբթի-The Moon

Tuesday- երեքշաբտի-Mars

Wednesday- չորեքշաբթի-Mercury

Thursday- հինգշաբթի-jupiter

Friday- ուրբաթ-Venera

Saturday -շաբաթ-Satan

Sunday – կիրակի-Sun

Գտնել յուրաքանչյուր օրվա համապատասխան մոլորակը

Կրկնում ենք To be (լինել) բայը

Ապառնի ժամանակ

Հաստատական                                հարցական                   ժխտական

I shall be –   ես կլինեմ                     Shall I be ?                    I shall not be

You will be – դու կլինես                 Will you be?                 You will not be

He/she/it will be – նա կլինի          Will he/she/it be?         He/she/it will not be

We shall be – մենք կլինենք           Shall we be?                 We shall not be

You will be – դուք կլինեք                Will you be?                   You will not be

They will be– նրանք կլինեն           Will they be?                   They will not be

Shall + not = Shan’t

Will + not = Won’t

Թարգմանել նախադասությունները

  1. Ես հուսով եմ, նրանք պատրաստ կլինեն ժամը 8-ին:
  2. Ես համոզված եմ, որ դա հեշտ կլինի:
  3. Նրանք կլինեն Երևանում վաղը ժամը 4-ին:
  4. Մենք շատ ուրախ կլինենք կրկին ձեզ հանդիպելու:
  5. Ես կլինեմ տանը երեկոյան ժամը 9-ին:

Translate sentences:

1.I hope they will be ready by 8pm.
2I am sure it will be easy.
3.They will be in Yerevan tomorrow at 4 pm.
4.We will be very happy to meet you again.
5.I will be home at 9pm.

“The meaning of my name”

Hello you my name Eric means honor, wealth, power

Homework

To be (լինել) բայի ներկա ձևերը

Հաստատական                          հարցական                     ժխտական

I am                                           Am I ?                            I am not

You are                                    Are you?                        You are not

He/she/it is                             Is he/ she/ it ?                   He /she/ it is not

We are                                     Are we  ?                            We are not

You are                                   Are you   ?                            You are not

They are                               Are they ?                               They are not

To be(լինել) բայի անցյալ ձևերը

Հաստատական                          հարցական                     ժխտական

I was                                          Was I ?                            I was not

You were                                    Were you?                        You were not

He/she/it was                            Was he/ she/ it ?                   He /she/ it was not

We were                                     Were we  ?                            We were not

You were                                   Were you   ?                            You were not

They were                                Were they ?                               They were not

1.Տեղադրել was/were , դարձնել հարցական և ժխտական

  1. My mother  was   a teacher.
  2. My brother and I was  good tennis players.
  3. Ann  was at home. Her children  were at school.
  4. My keys  were in the bag.
  5. I was interested in football.
  6. I  was afraid of dogs.
  7. Your hands were cold.
  8. They  were in the garden.
  9.  Mary was in her car. She was on her way home.
  10. We were at a lesson.
  11. It was an English newspaper.
  12.  The walls in our classroom  were yellow.
  13. The  door and the window  were white.
  14. This man was an engineer.
  15. Her mother  was Italian, and her father was Australian.

2. անգիր սովորել հետևյալ բառերը և յուրաքանչյուրով կազմել 1 նախադասություն

To be ill – հիվանդ լինել

To be present-ներկա լինել

To be absent- բացակա լինել-

To be on duty-հերթապահ լինել

To be sad-տխուր լինել

To be glad- ուրախ լինել

To be happy- երջանիկ լինել

To be hungry- սոված լինել

To be full up-կուշտ լինել(ստամոքս)

To be fed up- կուշտ լինել(կոկորդ)

To be full of – լիքը լինել ինչ-որ բանով

To be hot- 1․ կծու 2․ շոգ լինել

To be warm- 1․ տաք 2․ ջերմ լինել

To be cold- 1․սառը 2․ ցուրտ լինել

To be cool – զով լինել

To be sour- թթու լինել

To be sweet- քաղցր լինել

To be bitter- դառը լինել

To be tasty- համեղ լինել

Homework

2.Տեղադրել am,is, are

  1. My mother  is   a teacher.
  2. My brother and I  are  good tennis players.
  3. Ann is at home. Her children are at school.
  4. My keys are in the bag.
  5. I am interested in football.
  6. I am afraid of dogs.
  7. Your hands are cold.
  8. They  are in the garden.
  9.  Mary  is in her car. She is on her way home.
  10. We are at a lesson.
  11. It is an English newspaper.
  12.  The walls in our classroom  are yellow.
  13. The  door and the window  are white.
  14. This man is an engineer.
  15. Her mother  is Italian, and her father is Australian.

3. Նախադասությունները դարձնել հարցական և ժխտական․

1․Her name is Jane.

Is her name Jane?

Her name isn’t Jane.

2.It is a black cup.

Is it a black cup?

It isn’t black cup.

3. This is Yerevan’s map.

Is this Yerevan’s map?

This isn’t Yerevan’s map.

4. That film is good.

Is that film good?

That film isn’t good.

5. They are students of  “Photography” department.

Are they students of «Photography» department?

They aren’t students of «Photography» department.

6. Those men are doctors.

Are those men doctors?

Those men aren’t doctors.

7. Tom and Ben are best friends.

Are Tom and Ben best friends?

Tom and Ben aren’t best friends.

8.This is my exercise book.

Is this my exercise book?

this isn’t my exercise book.

9. Moscow is a big city.

Is Moscow a big city?

Moscow isn’t a big city.

10. I am a quiet person.

Am i a quiet person?

I’m not a quiet person.

Հայրենիքում

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կարոտը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

ԿՈՇՏ ԹԱՓՈՆՆԵՐ։ԱՂԲԻ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐԸ

Կենցաղային անպետք իրերը, խոհանոցային մնացորդները, արդյունաբերության տարբեր ճյուղերի մնացորդները և այլ անպետք ու չօգտագործվող իրեր ժամանակի ընթացքում հավաքվում են ինչոր տեղ և վերածվում են աղբի կամ թափոնների հսկայական սարերի: Թափոնները կարող են լինել պինդ, հեղուկ և գազային: Հեղուկ և գազային թափոններին անվանում են արտահոսք կամ արտանետում, իսկ պինդ թափոններին`  աղբ: Պինդ թափոնները լինում են կենսաքայքայվող (խոհանոցային մնացորդներ, գոմաղբ, թղթի և սննդի մշակման գործարանների թափոններ) և ոչ կեսաքայքայվող, ինչպիսիք են մետաղները, ապակին, պոլիեթիլենը, ռետինը և այլ նյութեր:Միջին հաշվարկով յուրաքանչյուր մարդու համար ամեն տարի արդյունահանվում և աճեցվում է 20 տոննա զանազան հումք, որը մոտ 800 տոննա ջրի և մեծ քանակությամբ էլեկտրաէներգիայի օգնությամբ վերածվում է 2 տոննա անմիջական օգտագործման արտադրանքի: Դժվար չէ նկատել, որ սկզբնական հումքի 90%-ը վերածվում է թափոնների, սրանք արդյունաբերական ու գյուղատնտեսական թափոններ են, նույն բախտին է արժանանում նաև ջրի հիմանական մասը: Վերջնական շուրջ 2 տոննա ստացված ապրանքի մի զգալի մասն էլ շուտ օգտագործվելուց հետո կրկին վերածվում է աղբի:

Հաշվարկները ցույց են տալիս, որ եթե 1 տարվա կենցաղային աղբը չոչնչացվի և ամբողջ աշխարհից հավաքվի մեկ տեղ, ապա կառաջանա շուրջ 6000 մետր բարձրությամբ աղբի սար:Աղբի քանակը տարեցտարի աճում է: Դրա պատճառներից են·         Երկրագնդի բնակչության աճը·         Միանգամյան օգտագործման ապրանքների մեծ քանակությունը·         Օգտագործվող ապանքատեսակների բազմազանության աճը·         Մարդկանց կենսամակարդակի բարձրացումը և գիտության ու տեխնիկայի նորանոր նվաճումներըԵրկրագնդի բնակչությունը աճում է ուղղակի աննախադեպ տեմպերով: Միայն վերջին 180 տարում աշխարհի բնակչության թվի ավելացել է 7 անգամ: Բնակչության աճի զուգահեռ աճում է նաև մարդկանց պահանջները բավարարելու միջոցների քանակը:Այսօր մեր կենցաղում միանգամյա օգտագործման ապրանքերի քանակը անընդհատ աճում է: Դրանց թվաքանակի աճը դառնում է մտահոգիչ, քանի որ այսպիսի ապրանքների մեծամասնությունը կազմում են ոչ կեսաքայքայվող ապրանքներ` հիմանակնում պոլիեթիլեն: Յուրաքանչյուր տարի մարդը ստեղծում է մի քանի հարյու նոր տեսակի նյութը, ըստ այդմ ավելանում են նաև թափոնների տեսակները:

Մարդկանց կենսամակարդակի բարձրացումը հնարավորություն է տալիս դեն նետել իրեր, որոնք դեռևս կարելի է օգտագործել, բայց մարդիկ դրանք ժամանակակից չեն համարու և դեն են նետում, նպաստելով աղբի քանակի ավելացմանը: Զարգացող երկրները մինչև 2017 թվականը զարգացած երկրներից առաջ կանցնեն հնացած համակարգչային տեխնիկայի թվաքանակով, իսկ ևս 13 տարի անց նման համակարգիչների ընդհանուր թիվը կարող է հասնել 1,1 միլիարդի, ուստի անհրաժեշտ է վերաիմաստավորել «էլեկտրոնային աղբի» դեմ պայքարի քաղաքականությունը. այս կարծիքին են ամերիկացի ու չինացի գիտնականները:

Армения – музей под открытым небом.

 

Армения – музей под открытым небом. 
Республика Армения – маленькая страна с большой историей, страна, богатая таинственными преданиями и легендами.
Согласно одной из них, после Всемирного потопа ковчег прародителя человечества Ноя пристал к подножью библейской
горы Арарат. Здесь Ной поселился вместе со своими детьми и
внуками и основал город Нахичеван. Отсюда потомки Ноя расселились впоследствии по всему миру. Поэтому путешествие в
Армению можно назвать возвращением к истокам.
Ни одна страна в мире за свою историю не имела так много
столиц, как Армения. Среди них были Ван, Армавир, Ервандашат, Арташат, Тигранакерт, Вагаршапат, Двин, Багаран,
Ширакаван, Карс, Ани и, наконец, Ереван.
Библейская легенда повествует, что Ной во время потопа впервые увидел сушу на том месте, где сейчас расположен
Ереван и сказал: «Еревум э», что по-армянски означает «видна», т.е. видна суша. Отсюда и происходит название Еревана
– столицы Республики Армения, одного из древнейших городов
мира.
Правнук Ноя Айк (Гайк) Азганаз («высокий», «слава нации»), согласно «Истории Армении» «отца армянской историографии» Мовсеса Хоренаци, стал основателем династии первых армянских царей и родоначальником армян. Легенда  гласит, что по предложению ассирийского царя Бэла Айк участвовал в постройке Вавилонской башни. Пытаясь хитростью
подчинить себе Айка, Бэл предложил ему избрать любые, даже
самые плодородные земли Вавилона для переселения в пределы своих владений. Айк категорически отказался. Тогда Бэл
объявил войну Айку. Решающая битва произошла у озера Ван,
где войска Бэла были разбиты, а он сам погиб от стрелы Айка.
На месте сражения было основано поселение Айкашен в честь
победителя. Айк начал объединение армянских княжеств в единое царство. Самоназвание армян – «хай» («hai») произошло от
армянского Айк (Нaik) – «страна Айка».

______________________________________________________________________________
Раскопки подтверждают, что нынешняя территория Армении была заселена ещё с древних времён. На сегодняшний  день на всей территории Республики Армения (29.8 тыс. кв. км), составляющей менее одной десятой части исторической  Армении, сохранилось более 25 тысяч памятников: древние
пещеры, городища, крепости, языческие храмы, христианские
церкви, редчайшие фрески, каналы, хачкары.
Люди справедливо называют Армению и Ереван «музеем
под открытым небом». Древнейшими поселениями Еревана являются Шенгавит, Арин-берд, Кармир блур, Цицернакаберд.
В 782 г. до н. э. Аргишти I, царь Ванского царства, решил создать на Красном холме крепость Эребуни как стратегический
объект для закрепления урартов в Араратской долине, оставив
дату основания города на стеле из камня. В Шенгавите во время
раскопок было обнаружено множество предметов, относящихся
к культуре IV-II тысячелетия до н.э.: бронзовые и каменные
орудия, наконечники, золотые и серебряные украшения, а на
территории Цицернакаберда – гробницы, керамические и дру-
гие драгоценные изделия. В древнейших поселениях столицы
обнаружены плавильни, разные сорта пшеницы, косточки винограда и т.д.
Уже в III-II тысячелетии до н.э. на Армянском нагорье плавили железо, обрабатывали металлы, приручили лошадь, создали первый в мире иероглифический алфавит («еркатагир» – письмо железного века).
В центре Армении расположена Араратская долина – колыбель культурной, экономической и политической жизни как  армянского народа, так и всей мировой цивилизации в целом.

_______________________________________________________________
По всей стране разбросаны бесчисленные памятники дохристианской эпохи: античный храм Гарни (III-II вв. до н.э.), развалины урартских городов, а также древних армянских столиц – Двина, Армавира, Арташата, историко-археологический музей-заповедник Мецамор с хорошо сохранившейся системой медеплавилен (III-II тысячелетие до н.э.). Недалеко от города
Сисиан находится самая древняя на земле Караунджская обсерватория (Зорац карер), которой около 7500 лет. Армения была первой страной, которая в 301 г. приняла христианство как государственную религию. Наша земля богата и памятниками  христианской архитектуры: базиличная церковь в Апаране (IV
в.), крестово-купольный миниатюрный храм Кармравор (VII в.)
в Аштараке, комплекс Мармашен (X-XI вв.), монастырские ансамбли Севана (IX в.), Санаина, Ахпата, пещерный монастырь Гегард (IV-XIII вв.) в ущелье реки Гарни. Недалеко от Гориса  находится жемчужина средневековой армянской архитектуры  – монастырь Татев (IX в.) со средневековым университетом
(XIV-XV вв.). Известный храм VII века Звартноц (храм «Бдящих сил», т.е. ангелов) был разрушен землетрясением. Сегодня  территория Звартноца – это археологический заповедник и музей, в котором можно увидеть модели-варианты реконструкции  храма, многочисленные скульптурные фрагменты. Недалеко  от Звартноца находится город Эчмиадзин, прежнее название
которого – Вагаршапат. Согласно легенде, первому патриарху   Григору Лусаворичу (Просветителю) приснилось, как единорожденный, т.е. Христос, сошёл с неба с огненным молотом в  руках и указал место для постройки собора. На этом месте в  303 г., где ранее находился древний языческий храм, и была заложена церковь, названная «Эчмиадзином», что по-армянски
означает «место сошествия единорожденного»

Путешествие по Армении смело можно назвать паломничеством по святым местам: обителям, монастырям, храмам. Великий английский поэт Байрон писал: «На всём земном шаре
нет другой страны, которая была бы так насыщена чудесами, как земля армян…»
плавить железо – հալեցնել երկաթը
обрабатывать металл – մշակել մետաղը
плавильня – մետաղաձուլարան
иероглифический алфавит – մեհենագրային այբուբեն
наконечник – ծայրակալ, ծայրադիր
обитель – վանք, մենաստան
монастырь – մենաստան
храм – վանք
сошествие – գալուստ, էջք
насыщать – հագեցնել
стратегия – ռազմավարություն
фреска – որմնանկար

Задание 1.

Подберите синонимы к данным словам, используя
слова для справок.
Легенда, большой, прародитель, битва, создать, развалить,
древний, бесчисленный, миниатюрный, памятник.
Слова для справок: сотворить, старый, предание, родоначальник, разрушить, монумент, огромный, маленький, многочисленный, война.

Задание 2.

Подберите антонимы к данным словам, используя
слова для справок.
Мир, погибнуть, победить, открытый, справедливо, смело, начать, суша, первый, сегодняшний.
Слова для справок: вода, несправедливо, родиться, проиграть,
война, последний, вчерашний, трусливо, закрытый, закончить.
Задание 3.

а) Определите значение данных слов.
Прародитель, правнук, родоначальник, единорожденный, землетрясение.
б) Приведите свои примеры, используя части слова пра-,
родо-, едино-, земле-.

Հայոց լեզու

1.Բառակապակցությունն անվանիր մեկ բառով:
Յոթ գլխով-յոթգլխանի,ստրուկի մտքով-ստրկամիտք,լի և առատ-լիառատ,կյանքի հյութ-կենսահյութ,ցավից լլկված-ցավալուկ,մոլոր մտքով-մտամոլոր,սուր ընթացող-սրնթաց,խելքը կորցրած-խելակորուստ,նոր հայտնված-նորահայտ,մենակ ապրող-մենակյաց,խիստ բարքով-խստաբարո,երկար ապրող-երկարակյաց,նոր եկած-ներեկ, աչքին հաճելի-ակնհաճո:

2․Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով ստացիր նոր բարդ բառեր:
Հորդահոս-արագահոս, սառնորակ-չարորակ, անուշահամ-դառնահամ, կենսագիր-ձեռագիր, զբոսանավ-առագաստանավ, կարմրազգեստ-շրջազգեստ, գայլաձուկ-շնաձուկ:
3. Տրված բառերի վերջին բաղադրիչները փոխելով ստացիր նոր բառեր:
Բարձրախոս-բարձրավանդակ, դեղնակտուց-դեղնականաչավուն, ջրաղաց-ջրակայուն, աշխարհամարտ, ծովածոց-ծովասար, լեռնագնաց-լեռնագագաթ, սրբավայր-սրբապատկեր:
Ինքդ փորձիր կազմել նմանատիպ առաջադրանք;